Món Nợ Năm Xưa

Lại có lệnh đưa xuống, mọi người nên vứt bỏ thực phẩm và hành lý cá nhân ra ngoài biển để tàu nhẹ bớt. Bốn đứa con gái chúng tôi nghiêm chỉnh chấp hành, tôi cũng còn kịp nhớ giữ lại chiếc phao được cuộn tròn trong cái bịch nhỏ trước khi giao giỏ xách của mình cho người ta truyền nhau lên boong để quăng xuống biển. Cô Nhạn, người phụ nữ lớn tuổi nhất trong nhóm, đang nằm vật vờ nơi góc hầm, khều tay ra hiệu cho tôi chuyển mấy giỏ xách của cô ấy lên boong giùm, tôi mệt lắm, nhưng cũng cố làm, nhân tiện thấy một cái túi xách gần đó, tôi cũng chuyển lên boong, rồi tìm chỗ ngồi ngả lưng. Mưa có vẻ đang nhẹ dần, bão cũng bớt điên cuồng, tuy máy thoát nước chưa sửa xong nhưng con tàu đã lặng yên phần nào, Đức từ boong bước xuống hầm, đến hỏi tôi:
- Nàng có thấy cái túi xách của tui đâu không? Rõ ràng là hồi khuya tui nằm chỗ này mà.
Tôi hơi chột dạ, tỉnh hẳn người, lắp bắp:
- Có phải cái... túi da, có buộc... cái khăn bên ngoài?
- Đúng rồi, đúng rồi.
- Mình... lỡ tay đưa lên boong quăng ra ngoài biển rồi.
- Trời, ai xui ai khiến Nàng chớ!
- Thì lệnh của ban tổ chức, ai cũng phải nghe theo mà.
- Thì tui đang xuống đây để làm theo lệnh đó.
- Thì ai làm cũng vậy, làm gì dữ vậy!?
- Sao không dữ? Nàng có biết tui có 2 chỉ vàng ở trỏng không! Giời ạ!
Tôi giật mình, tá hỏa, chẳng biết phải nói gì, đây là tình huống đầu tiên Đức không hài hước. Tôi biết lỗi, nhưng vẫn cố cãi:
- Đi vượt biên thì vàng phải dấu trong người, trong áo quần đang mặc, ai lại để trong giỏ xách bao giờ.
Đức chẳng nói gì thêm nữa, đi ra phía đầu máy, nơi đó có miếng ván cao ráo, nằm xuống để ngủ bù sau một đêm mệt đừ tát nước. Tôi bước đến, lí nhí:
- Đức ơi, cho mình xin lỗi nhé, hồi khuya quay cuồng theo sóng gió con tàu, mình không được ... tỉnh táo cho lắm, chỉ nghe cô Nhạn nhờ quăng giùm mấy cái giỏ, nên tiện tay gom hết luôn, ai dè...
Đức xua tay, dịu giọng:
- Thôi cho qua đi, tui ngủ chút xíu.

(Designed by Túy Hà)
Tháng tư về gọi hồn
Những cành cây ngọn cỏ
Đang khóc hờ trong gió
Một thuở người lao đao.

Dòng sông dòng suối nào
Của ngày xưa binh biến
Chưa chảy ra đến biển
Chưa cạn hết máu đào.

Những cánh rừng lao xao
Giữa đạn bom lửa cháy
Tháng Tư về thức dậy
Tro tàn chưa bay đi.

Những con đường phố xưa
Ta đã từng quen thuộc
Ngọn đèn đường đã khóc
Bước chân người xa xăm.

Còn gì em và anh
Trong tháng tư tan nát
Chốn lao tù đói khát
Cuộc đổi đời thương đau.

Những oan hồn nơi đâu?
Tháng Tư về nhang khói
Xác bên đường nằm đấy
Xác ngoài khơi lênh đênh.

Nước Mắt, Nước Biển Và Thuyền Nhân Việt

Chúng tôi may mắn có ba Linh Mục , Cha Nguyễn Hùng đến từ Đài Loan, cha Phạm Hồng từ Úc và Phạm Tâm (cũng còn là Bác Sĩ Y Khoa) đến từ Houston, Hòa Thượng Thích Huyền Việt đến từ Houston, Thầy Tây Tạng Geshe Gawa đến từ Úc.

Trong nhóm còn một Bác Sĩ trẻ nữa là Kenneth Nguyễn đến từ California.

Trại Tỵ Nạn Songkla 

Chuyến hành hương đầu tiên của chúng tôi, bắt đầu trở lại thăm nền trại tỵ nạn Songkla. Từ thành phố ra tới địa điểm đó khoảng một tiếng lái xe.

Xe đi ra ngoại ô qua những vùng trồng mía, xoài và rất nhiều cánh rừng trồng cây cọ (Palm) dùng cho việc thủ công nghệ. Nhà cửa giống hệt những vùng quê Việt Nam thời chưa đổi mới. Cũng nhà tôn, nhà lá, thỉnh thoảng chen vào một ngôi nhà ngói, bên cạnh bụi chuối, cây hoa sứ. Cũng những con chó trước cửa sủa bâng quơ, những con gà trống nghiêng đầu ngơ ngác, thằng bé ở trần vừa chạy vừa ngã. Chiếc xe như mang chúng tôi trở về quê xưa ngày cũ.

Chiếc xe ca chở hơn 50 người đậu lại, biển xanh trước mặt, nắng gắt trên đầu. Mắt mở to, mọi người xôn xao chỉ tay về phía bên phải.

• Cứ đi vào đây, hướng này đúng rồi. Sẽ thấy cái giếng.
• Cái giếng mấy năm trước tôi trở lại còn thấy, bây giờ đã bị biển xâm thực rồi. Biển đã mang thêm cát vào, đã chôn mất miệng giếng, nhưng còn cây đa. Chính nơi này là trại tạm cư cho thuyền nhân chờ được định cư ở đệ tam quốc gia. (mặc dù cây đó trông giống một cây thùy dương hơn là cây đa. Có thể họ muốn gọi như thế để có một chút hơi hướm quê nhà) .

Vùng bờ biển, nền lều trại dựng ngày trước đã được dọn sạch không còn vết tích, một con đường trải nhựa, chạy song song với biển đã như có sẵn tự bao giờ. Chúng tôi tới gốc cây đa đó, vẫn thấy dấu thờ cúng chưa cũ lắm, có bát cơm đổ nghiêng ngả, hạt cơm vừa khô, có nhang đèn vứt lăn lóc, những bức tượng đổ vỡ, những đồ thờ cúng kiểu Thái cái gẫy, cái bể.

Tác giả và Miếu Thờ ở Songkhla

Nhang được thắp lên, nước mắt thi nhau ràn rụa. Tên Chúa, tên Phật được thốt trên môi mọi người, để cầu cho người chết, kẻ lưu vong. Sau phần tụng niệm, cha Hồng bắt đầu giọng cho mọi người hát theo.

Giữa buổi trưa nắng chang chang, không một ngọn gió, tiếng hát của hơn năm mươi người hát vang vang như muốn át tiếng sóng biển đang đập vào bờ:

Tự Do ơi Tự Do, tôi trả bằng nước mắt

Tự Do hỡi Tự Do, anh trao bằng máu xương

Tự Do ơi Tự Do, em trả bằng thân xác

Vì hai chữ Tự Do, ta mang đời lưu vong

(Nam Lộc)

Mọi người xúm lại chụp hình. Các anh, chị làm phát thanh, truyền hình bắt đầu công việc của mình. Có người đi tách ra riêng một chỗ thì thầm với biển, với dĩ vãng, với kỷ niệm.

Bao nhiêu người đã được định cư ở nơi êm ấm? Bao nhiêu xác đã trôi giạt vào bãi bờ này?

Nước mắt, nước biển, trôi đi hai hàng oan nghiệt

Tóc bạc, tóc xanh, chìm sâu một khối tủi hờn.

Tôi cúi xuống vốc lên một nắm cát, nhặt một chiếc vỏ ốc đã vỡ, quay lưng lại với biển, chân thấp chân cao, vừa đi vừa lau nước mắt.

Nơi đây cũng đã dánh dấu bao cuộc tình tỵ nạn. Gặp nhau như rong rêu giạt vào bờ, bám lấy nhau rồi lại phải buông nhau ra vì mỗi người phải đi định cư ở hai nơi khác nhau, hay người đi người vẫn ở lại ngóng trông. Tương lai là một trang giấy trắng chờ tay ai vẽ xuống.

Chúng tôi rời bãi này để tới một bờ khác.

Tha Sala và 11 Cô Gái Việt

Trưởng nhóm, anh Hùng Lê cất tiếng:

• Bây giờ Hùng đưa các cô chú đến thăm đền thờ Mười Một Cô.

Đó là chuyện 11 cô gái Việt, không một mảnh áo quần, bị trói cổ vào nhau, thả nổi trên biển. Xác các cô trôi tới bãi Tha Sala này, được người địa phương thương tình vớt vào chôn cất. Ai nghe cũng phải xót thương, rùng mình, uất hận.

Những nàng thiếu nữ như hoa đỏ

Một sớm theo nhau bước xuống thuyền

Hoa bỗng rơi ra từng cánh mỏng

Thả vào lòng biển máu oan khiên 

Tha Sala không chỉ vớt Mười Một Cô, Tha Sala còn vớt thêm bao nhiêu cái xác trôi đơn lẻ, trôi hai ba, trôi năm bẩy, giạt vào bờ.

Người đàn bà Thái khoảng 60 tuổi, gia đình hiện sống trên bãi đã lập một miếu thờ cho những vong linh này. Mỗi ngày bà mang ra miếu một bát cơm trắng, một chén nước lạnh và mấy cây nhang.

Đây là câu chuyện của bà: Khi gia đình bà tới ở trên bãi này thì vẫn còn rất hoang vu. Họ đào đất dựng nhà, chạm phải nguyên một chiếc thuyền chôn sâu trong cát. Họ tin là thuyền của người vượt biển bị đắm, sóng đánh vào và cát phủ lên. Bà cũng theo người lớn tuổi hơn ra biển mỗi lần có xác giạt vào. Khi đó tuổi của bà, khoảng tuổi các cô con gái Việt này. Gia đình bà dựng một ngôi đền nhỏ thờ vong linh của thuyền nhân và 11 cô gái. Chiếc thuyền cứ thế để nguyên trước cửa đền. Theo năm tháng, biển xâm thực và bão tố, ngôi đền chỉ còn lại cái nền vỡ và cái thuyền chỉ còn lại một mảnh ván dài, nhưng bà vẫn cơm trắng, nước lạnh và thắp nhang mỗi ngày.

Người Việt bị người Thái giết, thì cũng chính người Thái thờ cúng những oan hồn người Việt. Có phải đó là sự đền bù của đất trời không?

Sau Tha Sala, chúng tôi được đưa tới một địa điểm gần bờ biển phía lên đảo Koh Kra.

Nơi dừng chân là chùa Wat Samphreak, trong chùa còn có một ngôi trường Tiểu Học. Tối hôm đó chúng tôi được ngủ lại trong chùa. Chúng tôi trải chiếu của nhà chùa, nằm bình an trong chánh điện, dưới chân những tượng Phật. Tôi trăn trở vì nóng, vì muỗi hay vì câu chuyện thương tâm của mười một cô gái bất hạnh. Nghe nói tuổi của các cô khoảng từ 19 tới 23. Ôi cái tuổi tinh khôi, mơ mộng và tràn đầy ước vọng!

Biển gọi em hay em gọi biển

Sóng đang reo sao bỗng khóc gọi hồn.

Nước mắt tôi ứa ra, trái tim tôi thổn thức. Tôi thương các em, thương cha mẹ các em, thương cho dân tộc tôi quá đỗi! Chúa ở đâu? Phật ở đâu?

Lên thuyền ra đảo Koh Kra

Bốn giờ sáng ngày mồng 1 tháng 4, từ bãi của làng chài lưới Hua Sai, thuộc Nakhar Si Thammarat, cách đảo Koh Kra 80 cây số, chúng tôi lên thuyền ra biển đi tới đó.

• Sao đi sớm thế?
• Giờ này biển êm, không có sóng
• Chạy bao lâu thì tới?
• Khoảng hơn 3 tiếng

Ngồi sát vào nhau, tám người một thuyền. Bắt đầu tách bờ tiến về đảo Koh Kra.

Có tiếng nói khẽ cất lên:

• Hồi đi vượt biên, chúng em đi bằng thuyền nhỏ như thế này, gọi là taxi, đưa ra ngoài có thuyền lớn hơn đón.
• Nhưng hồi đó phải ngậm miệng, không được nói, và rất sợ bị bắt lại, cộng thêm nỗi sợ bão biển, sợ hải tặc và chúng em chẳng ai có áo phao mặc như thế này.

Tôi ngồi co rúm người lại, thuyền đang chạy, nước biển bắn tung tóe lên mặt, những hạt muối mặn trên môi. Trời vẫn tối chưa nhìn tỏ mặt nhau. Biển mênh mông, biển tối om, tôi bắt đầu hiểu mang máng thế nào là nỗi sợ của người vượt biển. Nếu thuyền lật bây giờ, cũng khó lòng mà tìm cứu được nhau trong bóng tối. Đây thực ra mới là vịnh chưa ra tới biển.

Trời dần sáng. Lên tới bãi san hô của đảo Koh Kra thì sáng hẳn. Bờ biển này không có cát, chỉ toàn những mảnh san hô, nên không thể đi chân trần được. Năm 1979 đã có tới hơn 2000 thuyền nhân bị hải tặc nhốt giam ở đây. Vợ chồng chị Vũ Thanh Thủy và anh Dương Phục cùng nhóm gần 200 người đã trốn hải tặc 21 ngày đêm ở đây. Những con thú mang hình người đã hành hạ thuyền nhân Việt ở mức độ dã man ngoài sự tưởng tượng của một đầu óc bình thường.

Hàng ngàn người đã bị hải tặc giam cầm trên đảo này, con số người chết ở đây không ai biết rõ là bao nhiêu? Bao nhiêu phụ nữ đã bị hãm hiếp, bao nhiêu người chồng, người yêu, cha mẹ, anh trai, bất lực và bất hạnh trước thảm nạn dưới tay hải tặc. Chỉ có Trời mới biết con số chính xác này.

Những cô gái nạn nhân này chịu nhiều khổ hạnh khác nhau. Có người bị bắt đi luôn không biết còn sống hay đã chết. Nếu sống, họ có còn muốn tìm về gặp lại những người thân yêu nữa hay không? Hay họ tự coi như cuộc đời cũ đã chấm hết, đã xóa tên họ. Họ đã chấp nhận sống hai đời trong một kiếp.

Có người khi được cứu đã mang thai nhưng họ can đảm không bỏ đi giọt máu oan khiên đó, nó là một phần xương thịt họ. Họ mang con đến một nơi khuất lấp, xa lánh cộng đồng Việt, không gặp những người thân và tự nuôi con. Họ là những người mẹ vượt lên trên tất cả mọi thử thách mà định mệnh đã đặt vào họ.

Có cô gái chọn nhảy xuống biển chết thay vì bị hải tặc hiếp, nhưng số phận không cho cô chết, cô sống kẹt trong một khe đá, cô đói, khát, lạnh và bị cá tôm rúc rỉa hai chân cô trong 21 ngày. Khi cứu được cô ra, người ta nhìn thấy hai ống xương chân không da thịt.

Tôi đau đớn tự hỏi: Nước mắt nào khóc rửa được những vết thương này.

Nghe bước chân mình trên đá nhọn

nghe trăm gai sắc nhói trong tim 

nghe sóng biển đập vào lồng ngực

nghe em gào khóc nỗi oan khiên.

Còn bao nhiêu câu chuyện nữa chưa được kể ra. Những người sống sót không ai muốn nhắc lại ký ức đau thương ấy. Họ im lặng, lãng quên đi hay thậm chí đã mất trí nhớ sau những tai nạn khốc liệt cho cả tâm hồn và thể xác ấy.

Tác giả Dương Phục và Vũ Thanh Thủy đã ghi lại trong hồi ký cả ngàn trang “Tình Yêu, Ngục Tù và Vượt Biển” của anh chị một phần nào những thảm cảnh trên đảo Koh Kra, những thảm cảnh mà Việt Nam và Thái Lan ngày nay đều cố tình phủ nhận và lẩn tránh. Tinh thần trách nhiệm và liêm sỉ của một quốc gia là chiếc hộp đen cả hai nước đều né tránh không muốn mở ra, nhìn lại.

Mỗi người bắt tay vào mỗi việc. Căng lều tập thể, căng lều cá nhân. Người lo dựng tượng Phật, tượng Đức Mẹ, Thánh Giá . Chúa thì phải lắp từng mảnh vào với nhau. (Những tượng này và vật liệu cần thiết đã được anh trưởng nhóm và một vài anh mang tới trước mấy hôm). Người lo mắc võng cá nhân, người lo treo những chiếc đèn lồng từ thân cây này sang thân cây kia. Sửa soạn sẵn cho một đêm hoa đăng trên đảo.

Chúng tôi xếp ra từ trong hộp những tấm mộ bia có khắc ghi tên tuổi thuyền nhân và những tấm khắc lời tưởng niệm (Được anh trưởng nhóm đặt mang từ Việt Nam sang), sửa soạn gắn những bia này chung quanh một bức tường tượng trưng cho khu nghĩa trang.

Buổi trưa nắng qua nhanh. Mỗi người được ăn trưa một tô mì gói, trước khi gạch, xi măng được chuyền tay nhau vác lên đồi tôn giáo. Một số người xuống tắm biển, có người leo lên thuyền trở về đất liền mua thêm vật dụng.

Công việc dựng tượng mới làm được một phần.

Buổi chiều, mọi người còn đang tất bật thì có hai chiếc thuyền tuần duyên từ đâu rẽ sóng tới, bốn năm người lính Thái có vũ trang nhảy vào bờ. Cô bé Nhung thông ngôn thiện nguyện (sống ở Thái) được gọi ra để trả lời những câu hỏi. Lính Thái bắt chúng tôi chia ra làm hai hàng, bên nam, bên nữ. Chúng tôi vội cho người đi mời mấy vị sư Thái (hiện tu hành trên đảo) xuống, cắt nghĩa rõ ràng là chúng tôi đến dựng tượng và thăm mộ thân nhân. Đất Thái là đất Phật, đi đến mỗi góc đường đều có am, miếu, thờ cúng, nên người dân Thái rất nể trọng các vị sư. Họ bắt chúng tôi cầm thông hành của mỗi người lên ngang mặt để họ chụp hình trước khi họ xuống thuyền. Sau khi nói chuyện với các nhà sư xong họ mới chịu xuống thuyền, rời bãi.

Khi họ đi rồi, một nỗi hoang mang dậy lên trong lòng những cựu thuyền nhân: Họ nói, không ai có thể biết được hải tặc có thông đồng với lính tuần duyên hay không? Nhưng chúng ta nhờ có các sư và hiện mang thông hành ngoại quốc nên tương đối an toàn.

Buổi tối vẫn còn mưa. Trong tình cảnh, dưới lưng là những mảnh san hô lớn, nhỏ, mấp mô, rồi nước chảy vào thành từng vũng, quần áo, dày dép ướt sũng. Nhưng các anh em cũng kéo nhau ra lều tập thể hát dưới những giọt mưa.

Tiếng hát hòa đồng với tiếng mưa. Trong ánh lửa nến nhỏ nhoi xoi không tỏ mặt người, họ hát cho nhau nghe, cho hồn ma bóng quế cùng nghe.

Có hay không! Những hồn ma bóng quế đang rủ nhau cùng về ngồi trong lều với những người đồng hương của mình?

Đêm vẫn rào rào đổ mưa xuống, nhóm 8 người chúng tôi, nằm giữa một tấm bạt to, gấp đôi lại, nửa trải dưới đất, nửa căng trên đầu, buộc hai góc bạt vào hai thân cây. Frank nằm sát ngoài cùng phía bên phải lều, rồi Tú, Trâm, Nguyệt, Trùng Dương, Thủy, Phục và ngoài cùng là Cha Tâm bìa bên trái. Tội nghiệp Cha Tâm và Frank là hai người nằm ngoài bìa lều, ướt như chuột từ đầu tóc, quần áo, đến giày dép.

Chắc chắn những nhóm khác, trong những chiếc lều nhỏ kiểu cắm trại, cũng ướt không kém gì chúng tôi. Nhưng may, sáng ra trời tạnh, phải dậy thu dọn và ra lều tập thể ngay để làm lễ liên tôn cho các vong linh trên đảo.

Lễ Cầu Siêu Trên Đảo Koh Kra

Chương trình hành lễ được Cha Tâm đề nghị, bắt đầu làm lễ với các Sư Thái đang ở đảo được mời tới cử hành đầu tiên bằng tiếng Phạn, sau đó đến Hòa Thượng Thích Huyền Việt và phần cuối là Cha Hùng, Cha Tâm Cha Hương chia nhau dâng lời nguyện.

Vừa xong hai phần về Phật Giáo, tiếng các Cha bên Công Giáo chưa cất lên thì có tiếng hốt hoảng gọi vào lều.

• Xin chấm dứt và sửa soạn ra về ngay, vì có tin báo bão sẽ tới lúc 3 giờ.

Mọi người hấp tấp đứng dậy chạy ra khỏi lều để thu dọn hành lý, riêng các Cha, Hòa Thượng và những người Công Giáo vẫn ở lại.

Cha Hùng vừa cất tiếng lên đã nghẹn ngào:

Giữa biển khơi lồng lộng gió bốn phương

Chúng tôi những người sống sót trong cuộc chiến tranh huynh đệ đau thương, cùng nhau về đây chiêu hồn lưu xứ. 

Xin những đấng tối cao mở lòng đón nhận, vớt lên giữa bọt sóng lênh đênh những oan hồn, uổng tử.

Xin hãy mang hồn vào giấc ngủ ấm yên

Vòng tay Đức Mẹ, vòng tay Phật Bà xin hãy là những tấm khăn mềm thấm khô ngàn máu lệ.

Chúng tôi cúi đầu gửi lời kinh tiếng kệ

Tiếng chuông tiếng mõ gọi hồn về.

Giọng Cha trầm trầm, bi thương, nghẹn ngào, Cha đọc hết bốn trang bài “Văn Tế Muộn Màng.”

Rồi các Cha thay nhau đọc tên từng người trên những mộ bia mới làm. Sóng cứ nhô cao, bão cứ tới, mọi người vẫn bình tâm với những dòng kinh nguyện.

Chính lúc thứ tha là khi được tha thứ

Chính lúc chết đi là khi vui sống muôn đời

(Kinh Hòa Bình-Thánh Francis)

Chiếc lều cuối cùng được kéo xuống, gấp lại, gấp cả những giọt nước mưa còn đọng đêm qua. Tôi lấy tay quẹt trên giọt nước, nếm thấy mặn như những giọt lệ.

Những chiếc thuyền tam bản, không mui, rẽ sóng trở lại đất liền. Trời không nắng, âm u, nước biển bắn tung từng đợt lên mặt mũi, quần áo. Trưởng nhóm Hùng khóc rưng rức nhìn hòn đảo Koh Kra chìm dần vào những đám mây đen đang từ từ kéo tới. Anh khóc vì nhiệm vụ chưa hoàn tất. Chúng tôi phải mỗi người nói một câu an ủi anh, nhưng thật sự trong lòng chúng tôi cũng đang thổn thức. Mây đen kéo mỗi lúc một dầy sau lưng chúng tôi, hòn đảo như chìm từ từ xuống biển, tiếng kêu của những vong linh không vọng được lên trên tiếng sóng. Hòn đảo như biến mất, giữa kẻ chết và người sống một đường vạch dài và đen chia đôi.

Bidong và Những Ngôi Mộ Tập Thể Ở Mã Lai

Xe ca đi từ Thái Lan sang Mã Lai, mất 8 tiếng, qua những chặng đường biên giới, phải làm thủ tục nhập cảnh. Chúng tôi tới Mã Lai thì đã trời chiều.

Phụ nữ ở đây đa số mặc quốc phục nhiều màu sắc, khăn chùm đầu của họ rất đẹp, đủ màu, đủ kiểu quấn khác nhau chung quanh khuôn mặt. Bạn tha hồ ngắm mắt môi và nguyên khuôn mặt thân thiện, hay cười của họ. Hiếm hoi lắm mới thấy một vài bà đứng tuổi quấn mình kín mít trong tấm vải đen chỉ để lộ hai con mắt đủ nhìn bước chân mình. Đàn ông cũng thân thiện không kém, ông tài xế taxi hay nói về đời sống gia đình cho bạn nghe, về việc họ vẫn cầu nguyện năm lần một ngày, mỗi lần bảy phút.

Mã Lai là nước đã nhận gần 300 ngàn người tỵ nạn Việt Nam trong hai thập niên 1975-1995. Những thuyền nhân đi trong nhóm kể lại: nạn hải tặc Mã ít hơn hải tặc Thái rất nhiều. Lính Mã ban đêm có vào trại kiếm những cô vừa mắt mang về làm vợ, không ai can thiệp được. Nhưng lính Mã không hiếp phụ nữ và giết người ngay trước mặt mình.

Mã Lai cũng là nơi có nhiều xác thuyền nhân tạt vào bờ nhất nên cũng là nơi duy nhất có nhiều mộ tập thể. Những người bạn thuyền nhân trong nhóm nói có khi thuyền gần vào tới bờ vẫn bị lật như thường, người đến trước trên bờ có thể nhìn thấy người chết chìm trước mặt mà không làm gì cứu được. Về sau được người địa phương cho biết là khúc biển gần vào đến bãi, dọc biển đó có nhiều vũng xoáy, có khi thuyền vào trúng chỗ xoáy mà không biết, gặp biển êm thì thoát, khi biển lúc đó động thì chỗ xoáy hút thuyền vào, thuyền lật, không cách nào cứu được. Đó là trường hợp của rất nhiều chiếc thuyền đã nhìn thấy bờ mà không vào được bến.

Viếng Ngôi Mộ Tập Thể Đầu Tiên Ở Kelanta.

Ngôi mộ tập thể số 1 chúng tôi tới ở Balai Bachock thuộc tỉnh Terengganu, mộ đó có 46 người, trong đó có 3 em nhỏ.

Lần đầu tiên trong đời người, đứng trước một ngôi mộ tập thể. Ngôi mộ chơ vơ trên đồng đất nước người với những cái tên Việt Nam, tôi không cầm nổi lòng mình, nghe nôn nao, quặn đau trong ruột, nước mắt ràn rụa. Từ bao lâu nay chỉ nghe tiếng “Thuyền Nhân” chỉ nhìn “HìnhThuyền Nhân”, cái thương cảm đó có đấy, nhưng chỉ thoáng ngậm ngùi như vết xước ngoài da. Phải tới đó, trên một đất nước xa lạ nhìn thấy nấm mộ đó mới hiểu được tình người trong một nước nó sâu đậm đến đâu, mới hiểu rõ hai chữ “Đồng Bào” cùng một cội nguồn dân tộc với nhau. Mình bỗng chốc thấy thương dân, thương nước mình quá đỗi! Vì đâu, vì ai , vì nghiệp lực nào mà chết thảm, chết khổ, đến thế này! Cá nhân mình có lãnh một phần trách nhiệm nào trong đó không?

Nhang, nến, thắp lên, lời kinh hòa đồng, Phật, Chúa có nhìn xuống chúng sinh không?

Tôi nghĩ tới lời Sư Huyền Việt nói với tôi: Nghiệp lực làm khổ nhau. Cái khổ phải xảy ra một lần trong cuộc đời và cái khổ vẫn tiếp tục xảy ra.

Ngôi mộ thứ hai tại Cherang Ruku, cách nơi này không xa còn to hơn nữa, còn nhiều người hơn nữa, nó cho ta cái cảm tưởng đây là một cái nghĩa trang nhỏ chứ không phải là một nấm mồ. Mộ chôn 123 người, sau nhận thêm 5 người nữa chôn ở nơi khác được đưa về. Tổng cộng là 128 người. Những ngôi mộ tập thể đã được chôn chung như thế nào? Đây là lời kể của bà vợ ông Alcoh Wong Yahao (Sẽ nói đến vị ân nhân này sau)

“Chúng tôi xếp xác từng lớp, không phân biệt nam nữ, tuổi tác. Cứ một lớp xác người xếp lên một lớp khăn liệm, rồi lại tiếp một lớp xác người khác, trên cùng chúng tôi đặt một lớp ván ép, rồi xúc đất đổ lên. Thế là thành một ngôi mộ lớn.

Ngôi mộ thứ hai này và ngôi mộ thứ nhất với 46 người, cộng thêm 5 người mang tới sau, họ cùng đi với nhau trên chiếc tàu khởi hành từ Mỹ Tho, tên tàu là MT- 065, khỏi hành ngày 1 tháng 12, tới gần biển Mã Lai ngày 4 tháng 12 thì bị lật chìm. Tổng số người đi trên thuyền là 300 người.

Mộ Tổng Cộng 128 Người

Sau đó cha Tâm đề nghị mỗi người cầm nhang đi chung quanh ngôi mộ cắm xuống. Mỗi nén nhang có mang theo những giọt nước mắt.

Hỡi hồn bập bềnh trên biển

Về đây nghe lời kinh an

Trăm ngàn mảnh hồn ướt sũng

Muối nào trong lệ không tan.

Mắt Nào Không Lệ Chảy

Trong mấy ngày hôm sau khi chúng tôi đi thăm những nghĩa trang có chôn rải rác thuyền nhân, tôi thấy xuất hiện trong đoàn một thanh niên rất trẻ, tôi hỏi chuyện làm quen, khi em giúp nắm tay tôi dắt bước qua những mô đất. Em tên là Alex Trần, 28 tuổi, em đi thăm mộ ông bà ngoại và các chú, bác, của mẹ em. Vì thời khóa biểu không trùng hợp với nhóm nên em đến chậm một đôi ngày, em phải đi thăm ông bà ngoại một mình.

• Tại sao mẹ không đi với con?
• Mẹ sợ , mẹ không dám nhìn lại.

Em nói tiếng Việt rất giỏi, rất lễ phép, chứng tỏ em được lớn lên trong một gia đình tốt. Em kể:

Gia đình của mẹ con, tất cả 18 người đi trên chiếc tàu MT-065 này. Lúc đó mẹ con là một cô bé 12 tuổi, dì của con lên 10. Khi tàu lật, họ kẹt trong khoang, dì con 10 tuổi dùng đầu đập vào cửa kính thuyền, hai chị em chui được ra bên ngoài. Cả hai chị em cùng không biết bơi, ngất xỉu. Sóng đánh họ giạt vào bờ, được cứu sống. Cả gia đình chết 13 người, còn lại 5 người trong đó có mẹ con, dì con và ba người họ hàng.

Em thơ dại sao mà em may mắn

Cả một thuyền chết hết chỉ còn em

Sau đó hai chị em được một gia đình Mỹ bảo trợ, nuôi ăn học, cho tới lúc lập gia đình. May mắn gia đình đó ở Orange County, California ngay trung tâm của người Việt nên hai cô bé đó đã vẫn giữ và nói tiếng Việt. (Khi làm mẹ, cô cũng cho con đi học tiếng Việt).

Hai chị em cô bé này quả thật trong bất hạnh có lồng may mắn. Hai cô được cha mẹ Mỹ cho đi học tiếng Việt và lớn lên với cộng đồng Việt.

Nhìn cậu thanh niên khôi ngô, đĩnh ngộ, lớn lên ở Mỹ, nói tiếng Việt rõ ràng, lễ phép trong một gia đình có hoàn cảnh như thế, tôi thấy mình không khóc được nữa. Tôi đứng sững nhìn cậu, nghe cậu kể lại câu chuyện nhiều lần (vì nhiều người hỏi). Tôi hình dung ra mẹ và dì của cậu như những viên ngọc lăn rơi xuống từ những mỏn đá cao và sắc mà không hề xây xát. Không có viên ngọc nào có thể đẹp hơn nữa.

Tôi nghĩ đến đôi ngày vừa qua, khi cậu một mình đứng trước ngôi mộ tập thể, cậu chạm tay mình lên trên tên ông bà ngoại, tôi biết chắc cậu đã khóc bằng đôi mắt của mẹ mình.

Một Mộ Bia Tập Thể Của Người Việt Trên Đất Mã Lai

Hỏi anh Lưu Dân, một thuyền nhân ở Úc đã tổ chức tới đây nhiều lần, có gia đình nào về lại Mã Lai cải táng thân nhân đem đi không? Anh nói, có một người đã làm được. Nhưng người Mã ở thành phố này, không muốn cho người Việt đến cải táng mang đi. Họ nêu ra ba lý do:

Thứ nhất, đã chết ở Mã là người Mã.

Thứ hai, mộ ở đây lâu năm đã thành mộ bạn.

Thứ ba, nếu người Việt ai cũng cải táng thì đâu còn ai tới thành phố này (Terengganu là một thành phố cần du khách)

Cha Tâm mặc áo lễ, dâng bánh Thánh ngay trong nghĩa trang này. Tôi và Vũ Thanh Thủy, Ngọc Hân cùng cất tiếng hát: Chúa nhân từ xin lắng nghe linh hồn con tha thiết. Ăn năn kêu van, lạy Chúa xin dủ thương, ban xuống niềm tin ấp ủ cho tâm hồn.

Hình Cha Tâm Dâng Lễ

Hòa Thượng Huyền Việt đã rời Thái lan sau khi ở Koh Kra về, nên anh Ngô Đức Hữu từ Úc đại diện Phật Giáo mỗi lần tới các phần mộ, anh phụ trách khấn nguyện. Tiếng Việt miền Nam của anh nhẹ nhàng, ấm áp, bài kinh anh rút ra từ đạo Ông Bà, nghe thật cảm động, xin trích một đoạn:

"Cầu Thượng đế từ bi hỉ xả. Cho linh hồn ổn thỏa nghe kinh. Cầu xin giảm bớt tội tình. Cho vong nhàn hạ nhẹ mình thảnh thơi. Cảnh ly biệt hỡi ôi thê thảm. Đức Thần Minh phất phưởng tràng phan. Cho hồn noi đó nhẹ nhàng. Trở về cứu vị an nhàn hưởng vui"…..

Sau lễ chúng tôi đi thắp nhang trên các ngôi mộ, không phân biệt Hoa, Việt, người địa phương hay thuyền nhân. Nghi thức hóa vàng mã tiếp theo rất phong phú, các anh chị trong nhóm mua ngay tại địa phương nên mua được rất nhiều (Theo thống kê năm 2010 Mã Lai có 19.8 % theo đạo Phật).

Chúng tôi hóa vàng xong thì xuất hiện một người đàn bà Hoa, được những người trong nhóm giới thiệu đó là bà Alice Wong, vợ của ông Alcoh Wong một vị ân nhân chôn cất gần như là hầu hết những xác thuyền nhân trôi vào bờ bãi Mã Lai.

Chân Dung Ông Wong 

Ông chính là người đã chôn cất những ngôi mộ Tập Thể, hơn thế nữa bao giờ có xác táp vào bờ là người ta đi gọi ông. Ông in ra cuốn sách The Vietnamese Boat People (VBP) along The East Coast Of Malaysia Peninsula để hướng dẫn những người đi tìm mộ thân nhân dọc theo bờ biển phía đông vùng biển Mã Lai. Vùng biển phía đông Mã Lai đối diện với mũi Cà Mau là nơi thuyền nhân tới đông nhất và cũng chết đắm nhiều nhất.

Chân Dung Ông Wong và Bia Công Đức.

Ông và những người bạn của ông ngoài việc chôn cất, còn đi tìm những phần mộ của thuyền nhân rải rác trên đất Mã đem về gần nhau.

Những nấm mộ thuyền nhân tập thể được nhìn như “Mồ vô chủ” thì trên một ý nghĩa nào đó, ông Wong chính là “Chủ” những nấm mồ này.

Cho tới khi ông mất, năm 2006 trước đó một tuần ông vào nghĩa trang thăm mộ thuyền nhân ông đã hát bài “I will follow you forever.”

Nói theo nhà Phật, kiếp trước ông có nợ người Việt Nam hay chính ông là một người Việt Nam trong tiền kiếp?

Tấm lòng của ông Wong đối với thuyền nhân từ năm đầu tiên 1978, khi ông nhìn thấy chiếc thuyền tị nạn 137 người kéo vào vùng vịnh Kuala Terengganu, tới năm ông qua đời 2006 là 28 năm dài.

Đảo Bidong và Những khu mộ

Chúng tôi cũng tới đảo Bidong bằng thuyền. Thuyền này chạy bằng máy cao tốc và từ đất liền ra tới đảo khoảng 20 phút. Đi giữa trưa nắng gắt.

Từ năm 1975- 1991 đã có 250,000 thuyền nhân sống sót tạt thuyền vào sinh sống ở đây. Nhiều người chờ bảo lãnh có thể ở trên đảo từ hai tới bốn năm, nhiều người bị trả lại. Có người bệnh chết, có người tự tử. Họ được mang lên đỉnh đảo chôn cất.

Mộ chia ra từng khu A, B, C… Khu cho trẻ em riêng. Khu F được coi là đông nhất tới hơn 200 ngôi mộ. Chúng tôi kéo nhau lên đó. Bước thấp, bước cao, chống gậy, cầm dao, vừa leo vừa phạt cây rẽ lối. Cuối cùng cũng lên tới tấm bia có ghi 151 người (có bia mộ) Thật ra số mộ ở đây trên con số 200.

Đồi Tôn Giáo nơi trước đây có nhà thờ Công Giáo, Tin Lành, Cao Đài và Chùa thì nay đã vừa bị phá, vừa xụp đổ theo thời gian, trông vô cùng hoang phế. Đau lòng hơn nữa những tượng Phật, tượng Đức Mẹ đều bị chém cụt đầu (vì một số người cuồng tín tin là mất đầu thì không còn linh thiêng nữa) Thánh giá Chúa thì chỉ còn dấu vết trên tường mà thôi.

Tôi và Thái hai chị em đi lang thang chung quanh đồi, Thái lo chụp hình, tôi lo… buồn. Tôi đứng trên cao nhìn mông lung bao quát bãi cát dưới chân đồi.

Nơi đây bao nhiêu người dân Việt của tôi giạt vào, giạt vào bằng thân xác còn thở được, còn hy vọng sẽ được chuyển tới một quốc gia nào đó để gây dựng lại cuộc đời cho con,cháu hay chính bản thân mình? Bao nhiêu người chỉ còn là những cái xác bập bềnh giạt vào bờ? Bao nhiêu cảnh chia ly của những mối tình vừa nhận được sau những đau thương mất mát? Bao cảnh đời uất hận bị gửi trả về nơi mình đã không sống được phải bỏ đi? Bao nhiêu người đã phải ở đây cả ba, bốn năm trong hy vọng, trong tuyệt vọng trước khi được rời nơi này?

Biển dưới kia đang ập vào từng đợc sóng, nước mắt của mấy mươi năm về trước còn giọt nào pha trong muối đại dương?

Biển phải làm gì để giữ mãi được những giọt lệ, những tiếng khóc, tiếng cười, hy vọng và tuyệt vọng của một dân tộc luôn luôn “Đi không yên ổn, ngồi không vững vàng” ngay trên chính đất nước mình.

Chúng tôi xuống đồi để sửa soạn quay về đất liền. Xuống đến chân đồi ngoái đầu nhìn lại, một cánh bướm đen thật lớn từ trên đồi bay xuống lượn vòng ngay sau lưng tôi. Một thoáng rùng mình, một thoáng rưng rưng, tôi dừng lại, nói thầm trong cuống họng mình. “Thôi nhé, tôi về, nhớ mãi hôm nay.” Giơ tay áo lên, quẹt ngang dòng nước mắt. Cánh bướm bay mất hút lên đồi.

Sau một đêm mắc võng, chùm chăn (cho khỏi muỗi) ngủ lăn lóc trên cầu tàu, chúng tôi trở về đất liền, tiếp tục cuộc hành trình tìm mộ thuyền nhân.

Rải Rác Mộ Thuyền Nhân Dọc Đường

Trên đường sang Kuala Lumpur, trong tỉnh Dungun có hai nghĩa trang. Hai nghĩa trang này có biển trước mặt nên khi xác thuyền nhân giạt vào được vớt lên chôn ngay tại đây. Khi họ vớt được 1 xác, khi được 2,3, khi được 5,7. Có khi cả trên 10 xác vào một lúc.

Nghĩa trang thứ nhất lối vào có đền thờ với hàng chữ Tao Yan Dian Temple, có 80 ngôi mộ thuyền nhân, trong đó 38 mộ có tên. Một ngôi mộ tập thể nằm dưới gốc một cây bàng lớn, chôn trên 100 người, được khắc chung một tấm bia. Bia được Văn Khố Thuyền Nhân xây ngày 23 tháng 3 năm 2007.

Những ngôi mộ trong khu thứ hai được đặt trong một nghĩa trang đặc biệt do nhà thờ Công Giáo St.Thomas trông coi. Những thân xác thuyền nhân được bao quanh bởi ba ngôi thánh đường của: Thiên Chúa Giáo, Phật Giáo và Hồi Giáo. Còn được gọi là Migrants Cemetery.

Những linh hồn này thật được chúc phúc an ủi biết bao!

Nhang được thắp lên, lời kinh được cất lên, nước mắt lại chảy xuống, Chúa, Phật trên cao được mời xuống dự tiệc bi ai của nhân loại.

Viết tới đây. Tôi tưởng tượng ra, tôi là người dân Mã Lai sống dọc theo miền đông biển Mã Lai, mỗi sáng trở dậy nghe tiếng gọi nhau ơi ới bên ngoài cánh cửa: Ra vớt xác thuyền nhân Việt đang giạt vào bờ. Không phải một xác, hai xác, mà vô số xác. Rồi cùng nhau tẩm liệm, chôn cất, có khi lập miếu thờ.

Tôi tưởng tượng ra trong những cái xác bất hạnh đó, một cái xác của chính mình.

Những cái xác của đồng bào mình (hay của chính mình) đã được những người không cùng chủng tộc xót thương, được ghi lại in thành sách (như sách của ông Wong) để sau chính những người Việt về tìm lại.

Chôn cất cả trăm, ngàn, nấm mộ không phải là chuyện giản dị. Việc xây cất làm sao chu đáo được. Theo thời gian, mưa nắng những ngôi mộ không tồn tại được.

May mắn thay Văn Khố Thuyền Nhân của người Việt (Do ông Trần Đông, từ Úc-Sáng lập 2004), đã tới Mã Lai, Thái Lan, Nam Dương trùng tu lại hầu hết những nấm mộ này. (Theo VKTN-Trong vùng Đông Nam Á có hơn 2000 nấm mộ vừa tập thể vừa cá nhân).

Tôi Đọc Tên Tôi 

Hội Hồng Nguyệt (Malaysian Red Cresent Societ - Hồng Thập Tự Mã Lai) đã lưu trữ hai trăm ngàn (200,000) hồ sơ của những người sống sót. Để hôm nay những thuyền nhân trong nhóm chúng tôi đến tìm lại. Mỗi khi tìm được tên của mình hay thân nhân mình, họ òa vỡ ra cùng một lúc tiếng cười và giọt lệ:

Tôi vừa đọc tên tôi trên tấm thẻ

Có phải tôi không trên lý lịch này

Ngày tháng đó tưởng vùi chôn đáy biển

Bỗng sóng đánh vào bờ sáng hôm nay

Khi chúng tôi tới viếng Hội, câu chào hỏi đầu tiên của ông Dato’ Sayed A. Rahman,Tổng Thư Ký hội Hồng Nguyệt là: “Chúng tôi không cần biết anh là người nước nào, chúng tôi chỉ biết giúp đỡ một con người.” Nghe mà ứa nước mắt.

Ông Misnan, nhân viên điều hành của Hội, nói được vài câu bằng tiếng Việt rất thân tình. Đặc biệt là ông hát cho chúng tôi nghe bằng tiếng Việt, bài hát “Bài Tình Ca Cho Em” của Vũ Thành An thật hay. Hay một cách bất ngờ!

Thế gian đầy quỷ dữ, nhưng Trời cũng ban phát xuống những thiên thần cứu trợ.

Sau 42 năm nhìn lại, chúng ta có rất nhiều những trang Sử mới. Trên hết, mỗi một cái chết của thuyền nhân, của tù cải tạo, của người Quốc Gia chết cho Tự Do là một trang Sử mới được cộng vào.

Tất cả con dân Việt đều phải học Sử Việt.

Những Cảm Xúc Khi Nhìn Lại Hình Ảnh!…

Người Tù, cái gọi là "cải tạo" được trở về sau 13 năm bị giam cầm hành hạ!...

Sau khi hai miền Nam và Bắc của đất nước đã thống nhất, hoàn toàn ngưng tiếng súng, chi còn nghe thấy tiếng pháo nổ reo hò mừng vui mỗi hằng năm của phe thắng cuộc, bên cạnh hằng bao nổi đau thương khốn khổ tận Trời xanh bị vùi chôn và bỏ quên...

Những tinh hoa của miền Nam văn minh, nhân ái, nhân bản một thời đã trở thành như thế này đây ! và còn rất nhiều nữa ... Dù đau đớn tận đáy lòng nhưng trong sâu thẳm tôi vẫn còn có cái nhìn khác, sự ngưỡng mộ và niềm hãnh diện... Một hình hài vóc dáng vẫn còn rất đẹp, nét đẹp tinh thần của người quân tử hào hùng ở tấm lòng nhân ái vị tha tình thương yêu nhân thế, vòng tay ôm và đôi mắt chùng xuống nhìn người vợ yêu dấu anh như muốn nói “Ta không màng cuộc đời ta bị doạ dày, chỉ xót xa cho bao thân phận đã vì thương ta mà chịu khổ!” Trân quý quá nụ cười người vợ một thời son sắc nay đã tàn tạ sau 13 năm chờ đợi “Em vẫn rất vui, sung sướng vẫn còn có thời gian chặng cuối đời được bên anh!".  Hai người con trai tóc cũng đã hoa râm do thời cuộc, đứa lau nước mắt mừng giây phút trùng phùng, đứa vẫn chưa tin được cha tôi là đây sao !? Vì ai và do đâu mà ra nông nỗi!?

Chưa đặt vấn đề đúng sai của cuộc chiến, chỉ nói đến tình người nhất là cùng chung tiếng nói cội nguồn. Chỉ có những ai vô cảm , đầu óc hẹp hòi kém cỏi quen lối sống rừng rú, bàn tay từng nhúng máu tanh mới có lối hành xử này sau khi đất nước đã tàn cuộc chiến “ nồi da xáo thịt “... Rất mong và hy vọng các thế hệ sau nhận ra sự thật!

PHIEU LE

Như Mới Hôm Qua 

Chiếc trực thăng giảm cao độ chỉ còn trên ngọn cây, lượn theo dãy đồi thấp toàn cỏ dại và cuối cùng đáp xuống sân cờ Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn II. Tôi chui ra khỏi lòng tàu bé tí, ngơ ngác nhìn căn nhà đồ sộ, dùng làm bộ chỉ huy toàn miền cao nguyên, đứng chơ vơ trong khoảng đất mênh mông, đằng sau ẩn hiện dãy núi mờ nhạt vùng biên giới.

Đang sống những ngày lè phè trên đảo Bình Ba, sáng uống cà phê, thụt bi-da ghi sổ, trưa sách ghe “Ya-bu-cây” đi bắn cá, bắt tôm, chiều xuống làng nhậu đến khuya, để hôm sau lại tiếp tục “cung đàn cũ”, đợi cuối tuần theo ghe vào bờ thăm động số 9, nghe bầy tiên hạ giới vừa nhai kẹo cao su, vừa ca cải lương: “ Anh ơi đừng có gì ngăn sông cách biển hay thiếu thuốc penicilline mà anh đây nỡ bỏ em dzò dzõ...ớ..ơ..một mình.” Cuộc sống cứ thế lặng lờ trôi trong buồn chán. Bỗng một hôm nhận được công điện từ Bộ Tư Lệnh Hải Quân cần huấn luyện gấp một số sĩ quan liên lạc tình báo, tôi bèn làm đơn xin đi vì đã ở đơn vị này hai năm và hơn bốn năm sống ngoài đảo. Nếu tôi không thuyên chuyển khỏi đây thì sớm muộn gì cuộc đời cũng “hai năm mươi” vì những bình rượu thuốc tầm bậy tầm bạ ngâm cắc kè, kỳ nhông, rắn mối hay những chai Kỳ Lân khạc ra lửa, cọp bay, chó chồm, xé nát cổ họng.

Về lại Sài Gòn sau nhiều năm xa cách, tôi giống như một tên Mán rừng trước những xa hoa của thành phố. Những cô học trò trong những chiếc áo dài trắng thướt tha của thủa còn là sinh viên sĩ quan năm nào đã được thay bằng những bộ mini-jupe cũn cỡn đầy màu sắc và lớp phấn son lòe loẹt trên khuôn mặt còn măng sữa của lớp con gái vị thành niên khiến tôi tưởng mình đã già quá đỗi. Chiến tranh càng khốc liệt, mọi người càng hối hả ăn chơi, sợ ngày mai không còn dịp nào nữa.

Tôi bắt đầu làm quen với những nguyên tắc kỹ thuật căn bản tình báo. Nào là hòm thư, bí số, nhà an toàn, theo dõi, ngụy tích, .v..v..Những lần thực tập lấy tài liệu từ một “agent” (điệp viên) khác trong rạp ci-nê hay theo dõi một tên “điệp báo địch” trên xe buýt đã khiến đôi lúc tôi tưởng mình là một điệp viên thứ thiệt, gần bằng anh chàng Tống Văn Bình Z28. Chỉ khác Z28 chuyên dắt gái đẹp đi chơi trên chiếc Carmaro lộng lẫy, còn tôi cuốc bộ mờ người một mình dưới cái nóng đổ lửa của Sài Gòn đầy bụi khói vì trong túi không đếm đủ 10 đồng lẻ đi xe Lam. Chả mấy chốc đến ngày mãn khóa. Tôi tính thầm thế nào cũng chọn nhiệm sở tại vùng 4 vì chưa bao giờ tôi đặt chân đến vùng này, ngoại trừ du lịch tưởng tượng qua những tác phẩm văn chương của Bình Nguyên Lộc, Sơn Nam hoặc Lê Xuyên với dòng sông Trèm Trẹm và cô thôn nữ có sức quyến rũ lạ thường. Trí tưởng tượng đẩy tôi đi xa hơn nữa, tôi thấy mình mở tiệm sửa xe đạp bên đường (ngụy tích mà) ngày ngày la cà trong thôn lấy tin và uống rượu nếp than với mấy ông già trong xóm, tối tối theo bầy thôn nữ giã gạo dưới trăng...Thử hỏi trên đời này còn tuyệt thú nào hơn? Ước mơ cỏn con của tôi đã bị bóp nát trước khi biến thành nòng nọc có đuôi ngo ngoe khi ông chỉ huy trưởng gọi tôi vào nhận nhiệm sở. Chỉ tay trên tấm bản đồ hành quân chi chít những dấu sao đỏ, vùng ghi nhận có địch quân trú đóng chung quanh toàn đồi núi của thành phố Pleiku, ông nói: “Tôi quyết định gửi anh lên Quân Đoàn II làm sĩ quan liên lạc tình báo của Hải Quân tại đây, trong tất cả các khóa sinh tốt nghiệp không ai am tường địa hình, địa vật cũng như đời sống, cá tính của dân tộc thiểu số bằng anh.” Tôi cứng họng, ú ớ định trình bày là tôi chẳng biết mẹ gì về vùng cao nguyên có “phố núi cao, phố núi đầy sương” đó cả thì ông đã khoát tay đứng dậy, không quên dặn là tôi phải chuyển tin ngay lập tức khi đến nhiệm sở. Tôi đi ra với tâm trạng não nề, thất vọng như lần đầu viết thư tình bị trả về với lời phê “tán dở quá, về viết lại”. Tôi tự trách mình đã ba hoa với lũ bạn trong lúc trà dư tửu hậu rằng thì là đã từng sống ở cao nguyên nhiều năm, biết “bắt cái nước ọt ẹc” và quả quyết rằng bộ đồ nghề của người đàn bà Thượng nằm ngang. Đôi lúc cao hứng tôi còn tuôn dăm câu tiếng Thượng ngon lành, đại loại như :” mai nao buôn hả?” (em đi về buôn phải không) hay “toi dao co biet ma” (tôi đâu có biết mà). Chính những tiếng Thượng tầm bậy tầm bun, tốc cái xà rông coi chơi này đã hại tôi, để hôm nay một mình đứng lêu bêu trên ngọn đồi lộng gió, giữa thành phố biên trấn này.

Sau khi thu xếp xong chỗ ở, tôi đáp xe Lam xuống phố. Đúng như bài nhạc “Phố Núi Cao” diễn tả, cả thành phố chỉ có hai dãy nhà lụp xụp cất dọc hai bên đường đất đỏ, “đi dăm phút đã về chốn cũ” rồi sau đó chẳng biết đi đâu nữa ngoài chui vào cà-phê nghe nhạc “Mẹ ơi biên cương giờ đây, trời tuy không mưa nhưng nhiều mây...” và những dòng thơ viết trong cơn say:

Giày nhà binh bết bùn cầu Hộ Phú

Cà phê Chồn bên chợ cũ chiều mưa

Quán thịt chó cùng dăm ba xị đế

Ta say mèm mặc ngày tháng đong đưa..

Tôi đã quen dần với những buổi sáng mù sương lành lạnh, những ngày mưa dai dẳng và những con đường trơn như mỡ trong thành phố cũ kỹ đầy bụi này. Sáng cà phê đen đốt điếu thuốc Quân Tiếp Vụ đầu ngày tìm chút hơi ấm. Tối cà phê đen ru hồn trong tiếng nhạc lê thê kể lể “nàng yêu anh quân nhân Biệt Động trong một chiều cuối đông...” Công việc của tôi chẳng có gì khó khăn, ngoài hàng ngày đến Phòng II Bộ Tư Lệnh lấy tin, hoặc xuống Trung Tâm Hành Quân xem diễn tiến những cuộc đụng độ với các đơn vị địch. Quờ quạng một chút cho phải phép, tôi bèn chuồn ra phố thụt bi da, uống cà phê cho hết ngày, vì những tin tức toàn là của Bộ Binh, chẳng ăn nhậu gì đến Hải Quân cả. Những tin tức chiến lược rất hiếm, hoặc những nghị quyết của trung ương đảng Cộng Sản hay những tài liệu về vũ khí mới, là những thứ tôi cần sưu tầm thì lơ thơ như đám cây trên ngọn đồi trọc chung quanh thị xã. Tin tức của tôi thường được sáng tác trong quán cà phê, đại loại như: “Một toán địch quân, quân số khoảng gần đại đội trừ, quân phục ô hợp, vũ khí cộng đồng và cá nhân, di chuyển từ hướng Đông Bắc xuống Tây Nam, ý định không rõ. Tin A-2 của mật báo viên thông manh.”

Khoảng đầu tháng Ba 75, tình hình càng trở nên tồi tệ. Cộng quân gia tăng tấn công nhiều nơi, các căn cứ biên phòng bị tràn ngập vì không được tiếp viện kịp thời, tiếng kêu cứu thảm thiết vang trong máy truyền tin khuếch đại trong hầm Trung Tâm Hành Quân Quân Đoàn. Tôi đã có mặt thường xuyên tại đây để đọc được nét lo âu trên gương mặt của các người bạn bộ binh, đau chung với họ khi một đơn vị vừa tan hàng vì thiếu tiếp tế đạn dược, không yểm hay pháo yểm. Phẫn nộ, gào thét cùng họ khi pháo binh yểm trợ nhỏ giọt, chỉ đủ đánh thức Việt Cộng sau giấc ngủ muộn khi pháo binh không đủ đạn cung ứng cho các chiến trường nóng bỏng hơn, chiến lược hơn. Những người lính Bộ Binh Quân Lực VNCH như con mãnh hổ bị thương, gầm thét trong uất nghẹn, lùi dần đến lúc lưng dựa vào vách đá cheo leo, không đường tiến thối. Họ đã dùng hết tàn lực giơ móng vuốt đã cùn cố ngăn bầy lang sói nhe nanh tràn tới như nước vỡ bờ. Các căn cứ chiến lược chung quanh thị xã Kontum lần lượt thất thủ khiến thành phố co rúm lại trong sự bảo vệ của Trung Đoàn 45 thuộc Sư Đoàn 23 Bộ Binh khi tướng Phạm Văn Phú, người hùng của chiến trường Trị Thiên trong “mùa hè đỏ lửa”, được cử làm Tư Lệnh Quân Đoàn II, Quân Khu II. Ông là một người tầm thước, có vóc dáng văn nhân hơn là một võ tướng, tuy nhiên khuôn mặt lại có vẻ khắc khổ phong sương vì bao năm tháng miệt mài chinh chiến từ chiến trường Việt Bắc trước khi đất nước chia đôi bờ Bến Hải. Nhận trách nhiệm trấn thủ vùng II dầu sôi lửa bỏng trong lúc này chẳng khác nào như nhất kiếm trấn ải Nhạn Môn ngăn chặn Rợ Hồ tràn sang từ vùng ba biên giới Việt-Miên-Lào.

Hàng ngày tôi đều gặp ông ngồi trong Trung Tâm Hành Quân Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn trực tiếp nhận báo cáo hành quân từ các đơn vị trưởng trong vùng trách nhiệm. Cho đến một hôm, như thường lệ vào buổi sáng, tôi chui xuống hầm chỉ huy, đã thấy tướng Phú ngồi trước máy truyền tin tự bao giờ, nét mặt nghiêm nghị, thoáng chút âu lo. Tất cả nhân viên trong phòng đều mang vẻ mặt nghiêm trọng. Không một tiếng động, tiếng ồn ào như mọi ngày , ngoài tiếng rù rì của máy truyền tin và tiếng âm thoại đứt quãng, cùng những tiếng nổ của trọng pháo thỉnh thoảng vọng đến. Một sĩ quan phòng 3 rỉ tai tôi nói nhỏ: ”Việt Cộng đã chiếm quận Đức Lập và đang tiến quân về Ban Mê Thuật, Tiểu Khu Đặc Lắc báo động đỏ.” Lát sau lại có báo cáo mất liên lạc với Bộ Chỉ Huy Tiền Phương Sư Đoàn 23 Bộ Binh đóng tại hậu cứ Sư Đoàn. Tướng Phú ra lệnh trực thăng vận Trung Đoàn 45 về giải vây, giọng ông hơi run, có lẽ vì xúc động trước biến cố bất ngờ, hoặc vì ông đã biết trước giải cứu Ban Mê Thuật chỉ là hành động tuyệt vọng trong lúc này, bởi lực lượng tấn công gồm ba sư đoàn chính quy, chưa kể đến các lực lượng miền và địa phương. Làm sao một trung đoàn trừ và Tiểu Khu Đắc Lắc có thể chống đỡ nổi. Buổi chiều cùng ngày, ông buông ống liên hợp, ngồi thừ bất động trong lúc hệ thống viễn liên với Ban Mê Thuật hoàn toàn im bặt. Ngay hôm đó, ông đã bay về Phan Rang họp với Tổng Thống và không trở ra  vùng II nữa cho đến khi ông tự sát tại bệnh viện Đồn Đất Sài Gòn. Ông đã đền nợ nước như một người lính trong cơn binh lửa và một vị tướng thời tao loạn đúng như:

Mỹ nhân tự cổ như danh tướng

Bất hứa nhân gian kiến bạch đầu

Hôm sau tôi vào Bộ Tư Lệnh Quân Đoàn đã thấy không khí nhốn nháo, rối loạn. Mọi người lăng xăng chạy tới chạy lui tìm phương tiện rời thành phố. Hỏi ra mới biết là Đại Tá Tất, chỉ huy trưởng Biệt Động Quân vừa được vinh thăng Chuẩn Tướng để điều động cuộc triệt thoái khỏi cao nguyên.

Tôi thẫn thờ rời Bộ Chỉ Huy Hành Quân, đứng nhìn cột cờ cao, trên đó ngạo nghễ lá Cờ Vàng Ba Sọc Đỏ phất phới bay lần chót trước khi bị kéo xuống, cùng toán quân di tản.

Gọi điên thoại cho người bạn Không Quân trong phi trường Cù Hanh ra đón, tôi đáp chuyến trực thăng cuối cùng rời Pleiku, bỏ lại đằng sau thành phố đang bốc lửa, nơi tôi đã sống một thời gian không dài lắm nhưng đã có thật nhiều kỷ niệm.