Ông Ngô Thanh Hải sinh ra và lớn lên tại miền Nam Việt Nam. Ông làm việc trong ngành ngoại giao của chế độ Việt Nam Cộng hòa trước năm 1975. Sau khi chế độ Việt Nam Cộng hòa sụp đổ, từ Thái Lan, ông đã chọn Canada tỵ nạn và định cư từ đó đến nay.

Thượng nghị sĩ Ngô Thanh Hải từng tốt nghiệp cử nhân về văn chương tại Đại học Sorbonne (Paris). Ông cũng có bằng master về giáo dục của đại học Ottawa và làm công việc giảng dạy trong nhiều năm. Ông Ngô Thanh Hải được công chúng đặc biệt biết đến khi ông trở thành chánh án gốc Việt đầu tiên của Canada vào năm 2007, ông làm việc tại Tòa án di trú và quốc tịch Ottawa cho đến khi được bổ nhiệm vào cương vị mới. Mới đây, ông Ngô Thanh Hải vừa được bầu làm chủ tịch Liên minh Dân chủ Việt Nam, một tổ chức của người Việt ở hải ngoại đấu tranh vì dân chủ cho Việt Nam.

Đối với cộng đồng người Việt tại Canada, cũng như cộng đồng người Việt ở hải ngoại nói chung, việc ông Ngô Thanh Hải được bổ nhiệm vào một cương vị quan trọng trong bộ máy lập pháp Canada có ý nghĩa đặc biệt, tiếp theo việc nhiều người gốc Việt được tôn vinh trong các lĩnh vực hoạt động xã hội, văn hóa, giáo dục, nghệ thuật, thể thao... Theo đánh giá của nhiều người, qua việc này, sự lớn mạnh và các đóng góp của cộng đồng người gốc Việt tại Canada một lần nữa được chính thức công nhận.

Cộng đồng người Việt ở Canada rất kỳ vọng ở tân nghị sĩ

Để chuyển đến quý thính giả những suy nghĩ của cộng đồng trước sự kiện này, trước hết, chúng tôi xin mời quý vị nghe tiếng nói của Tiến sĩ Lê Duy Cấn, Ủy viên Ngoại vụ của Liên hội Người Việt Canada (từ Ottawa). Sau đây là cảm tưởng của Tiến sĩ Lê Duy Cấn về tin ông Ngô Thanh Hải được bổ nhiệm làm thượng nghị sĩ :

Ông Lê Duy Cấn : Đây là lần đầu tiên có một người Việt được bổ nhiệm vào Thượng nghị viện. Chúng tôi rất là vui mừng, thấy là cộng đồng người Việt rất hân hạnh có một người Việt ở trong Thượng nghị viện. Thứ hai nữa, sự bổ nhiệm này chứng tỏ thủ tướng Harper cũng công nhận vai trò của cộng đồng người Việt trong xã hội Canada. Dù sao chăng nữa, cộng đồng người Việt cũng tương đối còn mới mẻ so với các sắc dân khác.

Khi bổ nhiệm ông Ngô Thanh Hải vào Thượng viện, thủ tướng Harper thừa nhận những đóng góp của cộng đồng người Việt. Vì lý do đó, Liên hội người Việt Canada, cũng như một số hội thành viên của Liên hội và các hội đoàn khác, đã viết thơ, thứ nhất là để chúc mừng ông Ngô Thanh Hải, thứ hai là để bày tỏ lòng tri ơn đối với thủ tướng Harper. Những thư từ đó chúng tôi có thu thập được, do các hội đoàn gửi về cho Liên hội Ottawa. Tối ngày chủ nhật vừa rồi (09/09/2012), chúng tôi có chuyển đến phủ Thủ tướng tất cả những thư từ đó, cũng như chuyển những lá thư hỗ trợ đó cho ông Jason Kenney, bộ trưởng Di trú, Công dân vụ và Văn hóa đại diện. Trong chính phủ Canada, ông Jason Kenney là một trong những vị bộ trưởng rất là gần gũi với cộng đồng người Việt. Ông ấy đã giúp cộng đồng người Việt ở Canada rất nhiều trong chương trình « Tới bờ Tự do ». Và có một đặc điểm nữa là vào hồi tháng 2 năm nay, ông Jason Kenney đã viết một lá thơ cho cộng đồng người Việt công nhận Lá Cờ Vàng là lá cờ biểu tượng cho cộng đồng người Việt tại Canada.

Tiến sĩ Lê Duy Cấn là một người gần gũi với thượng nghị sĩ Ngô Thanh Hải, ngay từ khi ông Ngô Thanh Hải cùng gia đình mới đặt chân tới Canada cuối thập niên 1970. Sau đây ông cho biết một đôi lời của về những hoạt động và đóng góp nổi bật của ông Ngô Thanh Hải tại Canada.

Ông Lê Duy Cấn : Tôi được biết ông Ngô Thanh Hải từ năm 1975, khi ông và gia đình chạy trốn cộng sản định cư tại Ottawa. Từ khi ông Hải mới sang đây, ông bắt đầu công việc thiện nguyện trong cộng đồng. Năm 1977, khi chúng tôi thành lập hội người Việt ở Ottawa, chúng tôi là chủ tịch, ông Hải là Ủy viên Xã hội. Đến năm 1980, khi chúng tôi rời chức vụ đó để giữ chức vụ Tổng thư ký Liên Hội, thì ông Hải thay thế chúng tôi. Sau đó, ông Hải tiếp tục tham gia các hoạt động cộng đồng, nhất là ông là thành viên nòng cốt của Liên minh Dân chủ, dưới sự lãnh đạo của Giáo sư Nguyễn Ngọc Huy. Đó là các hoạt động đáng kể nhất của ông Hải mà chúng tôi biết trong thời kỳ sau đó, là trong Liên minh Dân chủ.

Sau này, ông Hải có giúp chúng tôi trong chương trình « Tới bờ Tự do ». Đây là chương trình Liên hội Người Việt ở Canada thành lập để định cư 275 người Việt tỵ nạn bị kẹt ở Phi Luật Tân 20 năm. Chương trình này bây giờ kể như đã hoàn tất. Ông Hải đã đóng một vai trò rất quan trọng trong việc thực hiện chương trình đó. Ngoài ra, ông Hải thường xuyên hỗ trợ Liên hội trong công cuộc tranh đấu cho nhân quyền, cho dân chủ tại Việt Nam.

Chúng tôi hy vọng là, khi ông Hải bắt đầu làm việc tại Thượng viện Canada, thì ông Hải tiếp tục hỗ trợ Liên hội Người Việt tại Canada, trong công tác định cư đồng bào tỵ nạn, cũng như trong công tác tranh đấu cho nhân quyền và dân chủ tại Việt Nam. Ngoài ra, hiện giờ chúng tôi có dự án xây dựng bảo tàng thuyền nhân tại Ottawa. Đây là một dự án mà chúng tôi khởi xướng năm 2005, bây giờ cũng sắp sửa tới giai đoạn hoàn thành. Tức là chúng tôi đã mua được một miếng đất ở ngay trung tâm thành phố, và dự định 2013 sẽ khởi công xây cất, và đến 2015, chúng tôi hy vọng ông Hải cũng giúp chúng tôi trong dự án này.

Một người nhiều đóng góp, nhưng trầm lắng

Từ một góc độ khác, nhà báo Việt Tiến từ Toronto cho biết những suy nghĩ của ông trước việc có một người gốc Việt đầu tiên được đảm nhiệm chức thượng nghị sĩ.

Nhà báo Việt Tiến : Theo tôi được biết, thì ông Ngô Thanh Hải đã có một quá trình hoạt động về xã hội, cũng như về chính trị ở Canada rất lâu dài, và ông đã chứng tỏ ông là một người có khả năng có thể làm việc tốt khi trở thành một thượng nghị sĩ. Ông Ngô Thanh Hải là một người có tài và một người có tấm lòng. Ông đã qua nhiều chức vụ trong chính quyền Canada, cũng như trong các cộng động người Việt ở Canada. Ông từng giữ chức thẩm phán tòa di dân. Ngoài ra ông là một người cương quyết, nhưng cũng khá mềm mỏng, ông biết tiến, biết lui. Thêm vào đó, ông có những mối quan hệ rất chặt chẽ với cộng đồng và chính giới Canada. Ông đã chứng minh cho thấy là, ông là người có thể làm được việc tốt cho đất nước Canada nói chung. Thành ra, góp chung lại các khả năng của ông, thì ông xứng đáng được giữ chức thượng nghị sĩ của Canada.

Thêm vào đó, ông Ngô Thanh Hải là một nhân vật khá trầm lắng. Ông không xuất hiện ồn áo, ông không muốn tạo xì căng đan để nổi tiếng. Ông là người khá trầm lắng, nhưng ông làm việc rất là tốt, nhưng ông có quyết tâm của ông. Khi ông làm việc gì, thì ông làm chuyện đó. Và phải thấy là lúc nào ông cũng đặt mục tiêu là phục vụ cho Canada và phục vụ cho cộng đồng lên trên hết. Ông Ngô Thanh Hải có một cái hay là ông không đứng ra ông làm, mà ông hỗ trợ bên cạnh hoặc đằng sau. Thành ra, khi công việc thành hình người ta ít biết đến ổng. Nhưng chỉ những người nào trong giới làm việc với ổng, thì mới biết là ông ấy bỏ công sức rất là nhiều. Thành ra, khi nói những công việc nổi bật của ổng, thì mình không thấy rõ ràng, nhưng mà rõ ràng là công việc mà cộng đồng đạt được là có sự góp sức của ông Ngô Thanh Hải. (…)

Rõ ràng là ông Hải sẽ là một tiếng nói mạnh trong các cơ quan công quyền của Canada, lên tiếng thay cho những người có gốc gác Á Châu, trong đó có người Việt Nam. Dĩ nhiên là cộng đồng Việt Nam rất mong đợi sự thành công của ông Hải sẽ đem đến những tiếng nói lớn hơn cho cộng đồng.

RFI : Thưa anh, cụ thể là những tiếng nói gì cho cộng đồng ?

Nhà báo Việt Tiến : Cộng đồng người gốc Việt trước đây chưa từng có tiếng nói nào trong các cơ quan lập pháp lớn nhất của Canada. Cho nên cộng đồng rất kỳ vọng. Có nhiều nhu cầu mà trước đây có nhiều vấn đề mà cộng đồng không thể lên tiếng, như về kinh doanh, về chính trị, xã hội… mà các cộng đồng khác, khi mà họ lớn mạnh, họ có những người làm việc trong công quyền, thì họ giải quyết các vấn đề của cộng đồng dễ hơn. (…)

Yểm trợ cho dân chủ, nhân quyền là bổn phận của 1 thượng nghị sĩ

RFI : Xin chào thượng nghị sĩ Ngô Thanh Hải. Thưa ông, trước hết, xin ông cho biết những cảm tưởng của ông trước việc ông được bổ nhiệm vào cương vị thượng nghị sĩ.

TNS Ngô Thanh Hải : Vâng, đây là một vinh dự cho tôi, cho gia đình tôi, và không những như vậy cho cả cộng đồng người Việt tại Canada. Tôi đã trở thành một người Việt đầu tiên vào Thượng viện Canada, do thủ tướng Stephens Harper bổ nhiệm ngày 6-7/09/2012.

RFI : Thưa ông, việc bổ nhiệm này có phải bất ngờ hay đã được chuẩn bị từ lâu ?

TNS Ngô Thanh Hải : Việc này thực sự rất là bất ngờ, vì việc này phải được Hội đồng Nội các của chính phủ chấp nhận. Tôi cũng làm việc rất nhiều trong các vấn đề cho cộng đồng người Việt tại Canada, nhưng tôi không hề ngờ tới sẽ được thủ tướng bổ nhiệm.

Như vậy, cộng đồng người Việt tại Canada cũng nên hãnh diện là sự lưu tâm của chính phủ Canada tới cộng đồng người Việt đã được thể hiện qua việc bổ nhiệm này, cho thấy là sinh hoạt của cộng đồng tại Canada rất mạnh, và phát triển rất lẹ. Do đó, mà chính phủ Canada có thể thấy là, đã đến lúc người Việt ở Canada phải có một tiếng nói trong Quốc hội chăng. Tôi cũng thấy phải cảm ơn thủ tướng Harper về quyết định này.

Tôi nhận thấy, đây là một cơ hội cho tôi tiếp tục phục vụ Canada và tỉnh bang Ontario là tôi đại diện, và cũng để đền đáp lại những gì mà Canada đã dành cho tôi từ năm 1975, kể như một người tỵ nạn. Thì đây là lúc mà tôi cảm thấy phải trả lại, đền đáp những gì mà dân Canada và chính phủ Canada đã dành cho chúng tôi và gia đình chúng tôi, kể từ khi tôi đặt chân đến Canada cho tới ngày hôm nay.

RFI : Xin ông cho biết các sứ mạng, chức phận đặc biệt của cương vị mới ?

TNS Ngô Thanh Hải : Thượng viện Canada là nơi xem xét các đạo luật từ Hạ viện đưa lên. Thượng viện hoặc chấp thuận, hoặc đưa lại Hạ viện để tu chính. Đấy là cái công việc nhiều nhất trong Quốc hội. Ngoài ra có những ủy ban. Ủy ban Nhân quyền, Ủy ban Xã hội, Ủy ban Ngoại giao… và các ủy ban khác. (…) Một thượng nghị sĩ có thể nằm trong một, hai hay ba ủy ban, tùy theo thời giờ mình có. Để, thứ nhất là phục vụ cho đất nước Canada trước, cho công dân Canada, rồi thời gian còn lại, sẽ dành một số thời giờ để giúp cộng đồng người Việt.

RFI : Hiện tại ông có tham gia vào một ủy ban nào không ?

TNS Ngô Thanh Hải : Bởi vì tôi mới được bổ nhiệm nên tôi chưa biết sẽ tham gia ủy ban nào. Tuy nhiên, tôi sẽ chú trọng một số ủy ban, trong đó có Ủy ban Nhân quyền, Ủy ban Luật pháp và Ủy ban Ngoại giao và Bang giao Quốc tế. Tôi hy vọng là tôi sẽ được làm thành viên của một trong các ủy ban mà tôi rất quan tâm.

RFI : Theo ông, có những thách thức đặc biệt gì đối với cương vị một thượng nghị sĩ ?

TNS Ngô Thanh Hải : Bởi vì mình chưa nhậm chức nên cũng khó mà nói các khó khăn như thế nào. Phải một vài tháng sau mới rõ được. Tuy nhiên, với vai trò của một thượng nghị sĩ, đầu tiên tôi phải phục vụ cho đất nước Canada trước, vì mình là người dân Canada. Thứ hai, thời giờ còn lại tôi sẽ dành hết cho các công việc của cộng đồng Việt Nam Canada và hải ngoại. Tất cả những quan tâm gì của cộng đồng, nhờ tôi tiếp sức, hoặc nhờ tôi giúp. Tôi nói là tất cả mọi nhu cầu mà cộng đồng người Việt tại Canada và kể cả thế giới, mà cần tôi giúp đỡ, hoặc cần tôi phụ tay, thì tôi sẵn sàng làm.

RFI : Theo ông, cộng đồng người Việt có những vấn đề gì lớn hiện nay cần giải quyết ?

TNS Ngô Thanh Hải : Riêng tại Canada, nhu cầu rất nhiều. Chẳng hạn, như về vấn đề xã hội, về vấn đề văn hóa, xong rồi về vấn đề chính trị. Các đoàn thể đấu tranh, như chúng ta biết, hoặc tại Canada, hoặc tại Bắc Mỹ, hoặc tại Âu Châu… họ có một số nhu cầu, một số công việc mà nếu cần chúng tôi phải yểm trở, thì cái công việc đó cũng nằm trong phận vụ của một thượng nghị sĩ Canada. Về vấn đề đấu tranh của các đoàn thể Việt Nam ở hải ngoại, tôi thấy là một bổn phận của một người Canadien gốc Việt của tôi.

Xin chân thành cảm ơn Thượng nghị sĩ Ngô Thanh Hải