Vô tết tôi nhận thấy một sự thay đổi lớn và rất lạ.  Nữ sinh Bùi Thị Xuân như bị các anh chàng sinh viên bỏ rơi.  Sinh viên khu Võ Tánh - Lữ Quán Thanh Niên không còn háo hức đón nữ sinh Bùi Thị Xuân như những tháng đầu tiên.  Không còn mấy chàng sinh viên đứng trên lề đường Võ Tánh những buổi chiều tan học.  Tôi không thấy cô Yến lên đỉnh đồi Lữ Quán .  Đôi má ửng hồng của các cô nữ sinh không còn hấp dẫn được các anh chàng sinh viên xa nhà.  Buổi chiều chỉ còn một mình tôi ngồi trên đồi Lữ Quán  nhìn xuống đường Võ Tánh.   Mắt nhìn nhưng hồn tôi vẫn nhớ về xóm ga miền Trung.  Tôi nhớ Hoa.  Không biết giờ này nàng đang làm gì ?  Tôi mong ước có nàng  ngồi cạnh để cùng nhau ngắm nhìn bầu trời xanh và những cụm mây trắng, ngắm núi Lâm Viên xanh, hít thở không khí và gió mát ngọt như dòng suối trong …  Sau tết, suối màu xanh của những chiếc áo dài, màu hồng của đôi má, đôi môi vẫn chảy, nhưng chảy chậm hơn.  Tiếng cười, tiếng nói vẫn vang nhưng nhỏ hơn và kém vui hơn những tháng trước tết.  Truyện gì đã xảy ra và tại sao ?  Tôi suy nghĩ và tìm được câu giải đáp.

 

Chúng tôi có hai cuộc bầu cử.  Bầu cử Tổng Hội Sinh Viên và bầu cử Ban Đại Diện Trường Chính Trị Kinh Doanh.   Sĩ số sinh viên trường chính trị kinh doanh ghi danh là 1075 người.  Con số 1075 gấp bốn lần sĩ số sinh viên năm trước của tất cả các phân khoa cộng lại.  Nhưng thực sự đi học chỉ khoảng hơn năm trăm sinh viên.  Với số năm trăm sinh viên, lớp tôi vẫn chiếm đa số áp đảo những phân khoa khác.  Bỡ ngỡ với đời sống mới nên mọi người thờ ơ với việc tham gia và đi bầu Tổng Hội Sinh Viên và Ban Đại Diện Trường Chính Trị Kinh Doanh.

 

Bầu cử Tổng Hội Sinh Viên có hai liên danh ra tranh cử.  Thụ ủy liên danh là hai sinh viên Sư Phạm :  Anh Đinh Ngọc Mô và anh Huỳnh Văn Long.  Hai anh là sinh viên cũ của Viện.  Sinh viên trường Chính Trị Kinh Doanh là sinh viên mới còn e dè nên chỉ đảm nhận tất cả những chức vụ còn lại trong Tổng Hội Sinh Viên.  Không có một buổi ra mắt hoặc giới thiệu hai liên danh.  Hai thụ ủy liên danh vận động tranh cử bằng cách tham gia hai buổi trại công tác xã hội.  Một buổi trại để tu bổ một trường học tại Đơn Dương và một buổi trại tại một làng Thượng gần Đà Lạt.  Liên danh Huỳnh Văn Long đắc cử. Thành phần ban chấp hành Tổng Hội gồm :

Huỳnh Văn Long             Chủ Tịch

Huỳnh Thoảng                Phó Chủ Tịch Nội Vụ

Huỳnh Nhân Khiêm         Phó Chủ Tịch Ngoại Vụ

Lê Đình Thông               Tổng Thư Ký

Trần Kim Hạnh               Thủ Quỹ

Thoạt nhìn liên danh đắc cử như liên danh gia đình trị họ Huỳnh.  Nhưng thực ra không phải.  Anh Long người Bắc, anh Thoảng người Trung, anh Khiêm người Nam.  Sau khi đắc cử, Tổng Hội Sinh Viên không tổ chức buổi lễ nhậm chức mà chỉ tổ chức một trại công tác xã hội tại Tùng Nghĩa.  Trại do anh Nguyễn Tường Cẩm ủy viên xã hội của Tổng Hội Sinh Viên tổ chức và là trại trưởng.  Không một anh trong liên danh đắc cử tổng hội kể trên tham dự trại này. Tổng Hội không có văn phòng, không có và cũng không tìm nguồn tài trợ vật chất tài chánh nên Tổng Hội không hoạt động gì ngoài trại công tác xã hội nói trên.   

 

Bầu cử Ban Đại Diện trường Chính Trị Kinh Doanh sôi nổi hơn.  Có tất cả ba liên danh ứng cử :  Nguyễn Đình Cường, Hồ Văn Thanh, Lê Thanh Châu.  Phạm Chí Thành làm trưởng ban tổ chức bầu cử.  Ban vận động bầu cử tổ  chức cho ứng cử viên thuyết trình trước sinh viên.  Một vài tấm bảng cổ động của các liên danh được treo trước giảng đường Spellman và Thụ Nhân. Ít người tham dự buổi nói chuyện và cũng ít ai chú ý đến các bảng cổ động.  Đa số không chú trọng đến bầu cử mà để ý đến vấn đề đời sống, học hành, vui chơi văn nghệ báo chí, pinic.  Cử tri đi bầu không đông.  Anh Nguyễn Đình Cường đắc cử.

 

Bầu cử ban đại diện không sôi nổi nhưng ra mắt ban đại diện thì rất đình đám.  Buổi ra mắt ban đại diện được tổ chức tại rạp hát Hòa Bình ngay trung tâm thành phố .  Nổi bật trong buổi ra mắt không phải là anh Nguyễn Đình Cường chủ tịch ban đại diện mà là ban nhạc Leviathan và ca sĩ chuyên nghiệp Khánh Ly của vũ trường Tulipe Rouge.  Ca sĩ Khánh Ly trong chiếc váy đầm đỏ đẹp như một cô tiên đã làm say mê sinh viên với hai bản nhạc Việt :  Bên Cầu Biên Giới Và Thuyền Viễn Xứ của Phạm Duy.  Sau đó Khánh Ly đồng ca với Lưu Văn Dân và Trần Ngọc Phong một bản nhạc ngoại quốc Ma Vie của Alain Barriere.

 

Ban nhạc Leviathan diễn màn hài kịch PHI DU HỌC BẤT THÀNH PHU PHỤ do Lưu Văn Dân thủ vai người đầy tớ, Nguyễn Văn Son thủ vai ông chủ và Đặng Thị Kim Ngọc thủ vai cô gái khiến chúng tôi cười muốn bể rạp.  Vở kịch này do Lưu Văn Dân phóng tác theo vở kịch Phi Cao Đẳng Bất Thành Phu Phụ của danh hài Tùng Lâm.  Dân vừa là người viết kịch bản, đạo diễn và diễn viên.  Đây là lần thứ hai anh diễn vở kịch này.  Lần đầu tiên anh diễn vở kịch này tại trường Yersin.  Anh là nghệ sĩ đa tài .  Trong vai anh đầy tớ, anh hát nhạc Tây nhạc Mỹ và ca một câu vọng cổ. 

 

Ban nhạc Leviathan tiếp tục với Trần Ngọc Phong trình diễn bài Cu Cu Ru Pa Lô Ma như  một đại danh ca người Ý với tiếng ngân tưởng chừng không dứt.  Lưu Văn Dân lại gây sôi nổi hội trường với hai bản nhạc kích động Love Potion number 9 và San Francisco.  Tay trống Trần Văn Lưu làm mọi người ngạc nhiên vì anh có biệt danh Lưu Suyển.  Thân hình anh gầy còm tưởng như anh không cầm nổi hai chiếc dùi trống .  Anh đeo đôi kính cận dầy không biết anh có đánh trúng mặt trống hay không.  Vậy mà khi anh ngồi bên giàn trống mới thấy anh linh hoạt và mạnh mẽ, nhất là khi anh sô lô trống thì cả hội trường vỗ tay tưởng chừng không dứt. 

 

Nữ Đại Học Xá đóng góp hai tiết mục.  Tiết mục đầu chị Kim Thoàn hát bản Hẹn Hò của Phạm Duy.  Chị Kim Thoàn đệ nhất danh ca của phái nữ.  Giọng chị điêu luyện so với Thái Thanh, Kim Tước thì không bằng, nhưng so với những ca sĩ Quỳnh Giao, Hà Thanh, Hoàng Oanh thì chị không thua.  Chị đã làm không khí hội trường vui tươi mặc dầu bài Hẹn Hò không phải là bài hát vui.  Hẹn Hò là bản nhạc tình cảm, âm điệu nhạc đều đều.  Mọi người hát theo chị ở hai chữ cuối cùng của mỗi câu khiến không khí hội trường vui nhộn hẳn.   

 

Màn trình diễn thứ hai của Nữ Đại Học Xá làm tôi ngạc nhiên.  Tôi ngạc nhiên không phải vì ban nhạc nữ này mặc đồng phục như một ban nhạc chuyên nghiệp.  Tôi cũng không ngạc nhiên ban nhạc này có tay trống Phong Lan và ba đàn điện Thạch Trúc, Huệ An, Lý Thị Trinh và không ca sĩ.  Tôi ngạc nhiên vì có chị Thạch Trúc trong ban nhạc.  Chị Thạch Trúc là đồng môn với tôi thời trung học Trường Trung Học Phan Châu Trinh, Đà Nẵng.  Chị học trên tôi hai lớp.  Tôi học lớp với Bạch Nga, em gái chị .  Chị là hoa khôi của học sinh trung học Đà Nẵng.  Chị có nép đẹp sang trọng quí phái, vẻ đẹp bền vững không cần trang điểm nhiều son phấn.  Về tuổi già mái tóc chị có bạc trắng, chị vẫn đẹp .  Gia đình chị là gia đình thương gia giàu có lâu đời ở Đà Nẵng.  Trong thời gian tại trường Phan Châu Trinh, tôi chưa bao giờ thấy chị Thạch Trúc xuất hiện trên sân khấu văn nghệ.  Tôi tưởng rằng nếu chị xuất hiện trên sân khấu văn nghệ, chị sẽ xuất hiện bên chiếc đàn dương cầm.  Tôi ngạc nhiên chị xuất hiện với cây đàn điện.  Ngón đàn chị điêu luyện chẳng kém gì Trần Văn Chung của ban nhạc Leviathan.  Một bản tin đề cập đến nhan sắc của chị Thạch Trúc.  Một buổi sáng, trên tấm bảng dán tin tức đặt phía trong cổng viện có một tờ giấy viết tay :” Cần tuyển hôn thê có gương mặt Thạch Trúc, đôi môi Thanh Tuyền, bộ ngực Bích Sơn, cái đít Ngọc Nga “ .  Bản thông báo này được gỡ đi trong buổi sáng hôm đó nên không tìm ra tác giả bản tin.  Nếu để lâu hơn có nhiều người đọc và căn cứ nét chữ thì có thể đoán ra tác giả bản tin .  Nếu quả thật anh chàng nào đó muốn kiếm một người vợ như anh ta viết trong bản thông báo, tôi chắc chắn anh sẽ ế vợ vì đòi hỏi quá nhiều và không tưởng.  Chờ năm mươi năm sau, bằng phương pháp loại trừ những anh chàng ế vợ của nam sinh viên khóa I Chính Trị Kinh Doanh thì sẽ tìm ra tác giả bản tin.  Nhưng tôi chắc chắn đó chỉ là trò nghịch ngợm vui đùa.

 

 

Anh Nguyễn Minh Tuấn có giọng hát ấm không thua ca sĩ Anh Ngọc và Duy Trác.  Anh là nam ca sĩ hát nhạc tình cảm Việt Nam số một của viện.  Anh ở trong Nam Đại Học Xá.  Tiếng hát của anh bay xa nên mới đặt chân đến Đà Lạt, anh đã được anh Lê Văn Lộc tức nhạc sĩ Lê Uyên Phương mời anh vào ban nhạc Mây Cao Nguyên.  Mọi người im lặng nghe anh hát bài  Nụ Cười Sơn Cước của nhạc sĩ Tô Hải.

 

Buổi ra mắt ban Đại Diện chứng tỏ sự lớn mạnh của trường Chính Trị Kinh Doanh.  Năm học sau chắc chắn sinh viên Chính Trị Kinh Doanh sẽ nắm vai trò lãnh đạo đầu tầu của viện.  

 

Một sự kiện khiến cả nước đau buồn.  Trận lụt lớn xẩy ra tại Quảng Ngãi và Quảng Nam gây thiệt hại nặng nề người và của.  Đập Đồng Cam bị vỡ. Nước lũ tràn về thị xã Quảng Ngãi trong đêm tối như những con thú dữ hung ác và tàn bạo.  Chúng lạnh lùng và cực nhanh đến nỗi người dân Quảng Ngãi không kịp thức dậy, không kịp kêu la, chứ đừng nói đến chạy trốn hay chống lại.  Chúng ngoạm, chúng nuốt, chúng cuốn người, nhà cửa, đồ đạc, cây cối và gia súc ra biển khơi.  Viện Đại Học phát động phong trào cứu trợ nạn lụt.  Buổi sáng chúng tôi tập hợp trước rạp Hòa Bình.  Cha viện trưởng phát biểu.  Ngài nói về thảm cảnh người dân Quảng Ngãi phải chịu đựng.  Ngài kêu gọi sinh viên và đồng bào thị xã Đà Lạt phát động một chiến dịch quyên góp để cứu trợ đồng bào bị thiên tai lũ lụt.   Buổi sáng phát động phong trào cứu trợ, buổi chiều chúng tôi bắt tay ngay vào việc vận động quyên góp.   Những đoàn thể Hướng Đạo, Sinh Viên Phụng Sự Xã Hội đi vận động quyên góp.  Những toán cứu trợ do anh Hoàng Văn Lộc, Nguyễn Tường Cẩm, Trần Văn Chang thành lập.  Biểu ngữ, bích chương cổ động cứu trợ nạn lụt được treo ở trung tâm thị xã …

 

Đại Hội Thể Thao Sinh Viên Liên Viện là sự kiện lớn nhất trong năm.  Đại hội thể thao sinh viên gồm ba viện Huế, Sài Gòn và Đà Lạt không thu hút được đông đảo sinh viên và đồng bào thị xã tham dự.  Không có biểu ngữ và bích chương quảng bá Đại Hội Thể Thao Sinh Viên Liên Viện trong Viện Đại Học cũng như trung tâm thị xã.  Những trận đấu có ít người xem nhất là phái nữ.  Môn bơi lội được tổ chức tại nhà Thủy Tạ trên hồ Xuân Hương không thi đấu được vì các vận động viên không chịu xuống nước vì hôm đó trời lạnh và gió.  Chung kết giải tennis giữa anh em Trương Thanh Bá.  Trương Thanh Bá ở lầu V Nam Đại Học Xá đại diện sinh viên Đà Lạt.  Anh ruột Bá đại diện sinh viên Sài Gòn.  Trước trận đánh, chúng tôi đã nhắc khéo anh của Bá :

-         Anh nên nhường em.

Vậy mà anh của Bá trừng trị thằng em thẳng tay không chút thương xót.  Anh thắng cả ba set không cho thằng em gỡ một set danh dự nào. 

 

Tôi không quan tâm đến kết quả vì đoàn Sài Gòn vượt trội hơn hẳn đoàn Huế và Đà Lạt.  Điều thú vị là Đại Hội Thể Thao Sinh Viên Liên Viện tạo ra hai mối tình.  Ngày khai mạc đại hội đông đủ sinh viên tham dự.  Cầm bảng dẫn đầu đoàn lực sĩ Sinh Viên Đà Lạt là một cô sinh viên Chính Trị Kinh Doanh .  Được tuyển chọn cầm bảng dẫn đầu phái đoàn lực sĩ chủ nhà thì chắc chắn phải là một mỹ nhân.  Nổi bật trên khuôn mặt xinh xắn của cô là đôi mắt.  Không phải là đôi mắt chim bồ câu hay đôi mắt to của loài nai mà là đôi mắt huyền.  Đôi mắt rực sáng và đen láy.  Anh chàng lọt được vào đôi mắt huyền của cô là một anh chàng đồng môn đẹp trai và lịch thiệp.  Điều này không ai ngạc nhiên.  Giai nhân gập anh tài nẩy sinh tình yêu là việc dĩ nhiên.  Lớp tôi có rất nhiều bạn đẹp trai như Nguyễn Kim Hùng, Nhữ Văn Trí, Trần Văn Lược, Trần Văn Chang, Đinh Văn Chính . Lưu Văn Dân, Nhan Kim Hòa, Nguyễn Thanh Nhàn, Nguyễn Huỳnh Tân, Quách Tân, Bửu Chánh ….  Khu Võ Tánh chọn Nguyễn Kim Hùng là người đàn ông đẹp nhất nên đặt cho anh biệt danh là Hùng Beau.  Tôi cho sự chọn lựa này có tính cách phe nhóm và chủ yếu dựa trên hình thức bề ngoài vì đầu tiên Nguyễn Kim Hùng có tên Hùng Cò vì anh có thân hình cao lớn như Tây, nhưng có đôi chân hơi bé như cẳng cò.  Nếu có cuộc tuyển lựa hoa hậu phái nam của lớp tôi được tổ chức nghiêm chỉnh, tôi sẽ bỏ phiếu chọn anh chàng lọt vào đôi mắt huyền  là người đẹp trai nhất.  Lý do thứ nhất là anh toát ra một vẻ đẹp rất đàn ông.  Nhìn anh ta thấy ngay một sự chững chạc, rộng rãi.  Lý do thứ hai anh là người lịch thiệp.  Anh thấm nhuần văn hóa Pháp, anh là học sinh trường Yessin.  Anh chị kín đáo.  Ít ai thấy hai anh chị đi chung với nhau đến lớp học.  

 

Mối tình thứ hai rõ ràng hơn.  Sau đại hội thể thao, mọi người đều thấy hai anh chị cập kè đến trường với nhau.  Anh chàng chẳng xa lạ chi với tôi.  Anh sinh hoạt với tôi trong thiếu đoàn Lam Sơn tại Đà Nẵng.  Lúc đó, anh là đội trưởng đội Voi, tôi là đội trưởng đội Gấu.  Trong các giải thể thao học sinh trung học tỉnh Quảng Nam , có lần anh lọt vô chung kết giải bóng bàn nhưng chưa hề đoạt được chức vô địch.  Sở trường của anh là cú đánh rờ ve mạnh và chính xác.  Những danh thủ bóng bàn danh tiếng như Lê Văn Tiết, Lê Văn Inh, Nguyễn Văn Ngọc , Trần Văn Đức cũng không có cú rờ ve đẹp, mạnh và chính xác như anh.  Tại viện đại học Đà Lạt, anh cũng đứng thứ nhì sau Đặng Minh Phương.  Đặng Minh Phương không trắng trẻo đẹp trai bằng anh.  Phương ít nói , trầm lặng và ít giao thiệp như lối đánh bóng bàn của anh:  Gò banh kỹ và xoáy.   Phương nghiện thuốc lá Phillip Moris nên anh em đặt cho Phương biệt danh Phương Phillip.  Người vô địch không lọt vô mắt xanh của giai nhân.  Người đứng nhì được hưởng diễm phúc.  Một buổi sáng tôi thấy anh đi cạnh một cô trên đường đi đến giảng đường Thụ Nhân.  Mặt anh đầy hãnh diện.  Người tình của anh là một giai nhân có đôi mắt đẹp sâu thẳm và vẻ đẹp sang trọng, nhất là khi cô mặc bộ áo lạnh cổ lông thú trắng tinh.           

 

Nhiều nhân vật ưu tú nổi lên một cách rõ rệt.  Anh Nguyễn Tường Cẩm nổi lên như một chuyên viên tổ chức hoạt động xã hội.  Họ tên Nguyễn Tường khiến mọi người tưởng anh là cháu của nhà cách mạnh Nguyễn Tường Tam.  Anh Cẩm bà con với giáo sư kinh tế Nguyễn Cao Hách, anh không thuộc giòng họ Nguyễn Tường.  Theo anh tuy không có họ hàng với nhà cách mạng Nguyễn Tường Tam, nhưng tình thân giữa anh và gia đình Nguyễn Tường Tam còn hơn ruột thịt.  Anh là bạn thân với cô Thoa con gái Nhất Linh.  Bà Nguyễn Thị Thế em gái của Nhất Linh rất quý mến anh.  Bà Thế đã nhận anh làm con nuôi .

 

Anh Cẩm và chị Lan Anh lên Đà Lạt mang theo lời ủy thác của ban lãnh đạo Hội Thanh Niên Thiện Chí Sài Gòn gồm các anh Nguyễn Hy Văn, Trần Văn Ngô, Hà Tường Cát, Dương Mạnh Hùng :” Cẩm và Lan Anh lên Đà Lạt học, cố hoạt động, quy tụ anh em thành lập Hội Thanh Niên Thiện Chí Đà Lạt “.  Cẩm đã thực hiện lời ủy thác rất thành công.  Tháng đầu tiên anh tổ chức nhiều trại công tác xã hội, những buổi đi pinic, những buổi thảo luận.  Anh trở thành nhân vật nổi bật nhất của Viện.  Hội Thanh Niên Thiện Chí qui tụ được nhiều sinh viên nam nữ tham gia.  Đây là tổ chức làm công tác xã lớn nhất của Viện Đại Học .  Hội Thanh Niên Thiện Chí có văn phòng tọa lạc trên đường Võ Tánh .      

 

Ba anh Nguyễn Tường Cẩm, Lê Đường và Hoàng Văn Lộc thành lập ra ba đoàn thể.   Anh Lộc là người có mộng lớn hơn cả.  Anh Cẩm chỉ đơn thuần nghĩ đến công tác xã hội.  Anh Đường vì cái nghiệp Hướng Đạo anh mang vào người từ năm lên sáu nên anh phải gánh.   Anh Lộc tham vọng tham chính để cải tạo xã hội.  Mộng của anh ít nhất đạt đến là dân biểu.  Tôi thường nghe anh ca tụng hình ảnh một vị dân biểu đang phát biểu về chương trình tranh đấu cho sự giàu mạnh, tự do, dân chủ của đất nước tại diễn đàn Quốc Hội hoặc trước cử tri …

 

Đoàn viên của hai đoàn Thanh Niên Thiện Chí và Công Tác Xã Hội là sinh viên, không có đoàn viên là thanh niên học sinh.  Tráng đoàn Hùng Vương mở rộng ra bên ngoài viện Đại Học.  Thay vì chỉ có một toán Thụ Nhân trong những tháng đầu tiên,  Tráng đoàn Hùng Vương có thêm toán Bắc Đẩu do anh Chương làm trưởng toán.  Anh Chương là giáo viên một trường tiểu học tại trại Hầm.  Toán Bắc Đẩu ngoài anh Chương các toán viên phần lớn là thanh niên lao động tại các vườn rau, cây ăn trái tại Trại Hầm.  Đây là điểm son của tráng đoàn Hùng Vương mà các tráng đoàn khác không có.  Tráng sinh của các tráng đoàn khác phần lớn là sinh viên học sinh và thành phần trí thức.  Một điểm son khác của tráng đoàn Hùng Vương là một toán tráng của Giáo Hoàng Chủng Viện xin gia nhập tráng đoàn Hùng Vương.  Toán tráng Giáo Hoàng Chủng Viện gồm những  tu sinh của Giáo Hoàng Chủng Viện. Tu sinh Tiến Lộc làm Toán Trưởng của toán Giáo Hoàng Chủng Viện.  Anh Lê Đường có mộng lớn là làm một cuộc cách mạng trong Hướng Đạo.   Anh muốn tráng đoàn Hùng Vương có toán tráng nữ.  Toán nữ Mê Linh do cô Thoại Anh làm toán trưởng gia nhập tráng đoàn Hùng Vương.  Cô Thoại Anh là em gái của anh Đường.  Ý muốn của anh Đường bị các anh Trưởng tại Đà Lạt chống đối kịch liệt vì ước muốn của anh Đưòng trái với đường lối tổ chức của Phong Trào Hướng Đạo thế giới.   Hai hội nữ và nam Hướng Đạo là hai hội riêng biệt không sinh hoạt chung với nhau.  

Chín mươi chín phần trăm sinh viên Chính Trị Kinh Doanh học toàn thời gian đều biết anh Nguyễn Tường Cẩm, Trần Quang Cảnh.   Một anh không được nhiều người biết bằng anh Cảnh và Cẩm, nhưng  có công lớn với lớp học và viện là anh Nguyễn Huỳnh Tân.  Anh Nguyễn Huỳnh Tân đã thực hiện được mục tiêu của nhà trường đề ra : Gửi sinh viên đi làm tại các công ty, xí nghiệp trong dịp hè để lấy kinh nghiệm.  Anh sáng lập ra một tổ chức tên là KAPPA DELTA.  Anh Tân giải thích về tên Kappa Delta như sau Kappa  là từ K và Delta là từ D trong tiếng Hy Lạp. K là từ đầu của chữ Kinh và D là từ đầu của chư Doanh trong tiếng Việt.  Lối đặt tên này rất thông dụng cho các nhóm sinh viên thân hữu trong các trường đại học Mỹ.

 

Tổ chức Kappa Delta vượt ra phạm vi Viện và vươn tới thủ đô Sài Gòn và những thành phố lớn.  Điều này cũng dễ hiểu vì Sài Gòn và các thành phố lớn có nhiều Công Ty, Xí Ngiệp và cơ quan hành chánh .  Anh Tân có tài tổ chức và ngoại giao.  Anh soạn thảo ra một bản điều lệ nội qui của Kappa Delta.  Bản điều lệ nội qui này được anh đặt cho một cái tên rất kêu BẢN HIẾN ƯỚC.  Bản Hiến Ước gồm nhiều chương và điều khoản chặt chẽ hơn bản Nội Qui của Hợp Tác Xã Sivida.  Những chương và điều khoản quy định tên gọi, nhiệm vụ, phương cách tổ chức và điều hành các hoạt động, qui định nhiệm vụ và trách nhiệm của các chức vụ, qui định việc bầu cử và nhiệm kỳ ..vv …  Anh liên lạc và làm một bản giải trình với Tổ chức ASIAN FOUNDATION, một tổ chức vô vụ lợi chuyên giúp đỡ và hổ trợ tài chánh cho những chương trình giáo dục tại quốc gia đang phát triển.   Asian Foundation chấp nhận hổ trở tài chánh cho Kappa Delta theo phưong cách sau :  Kappa Delta  có nhiệm vụ tìm những công ty, xí nghiệp, cơ quan chịu nhận sinh viên đến thực tập trong thời gian hè.  Lập hồ sơ những sinh viên đi làm hè và gửi đến Asian Foundation.  Công ty nhận sinh viên thực tập trả tiền hay không trả tiền cho sinh viên.  Asian Foundation qui định một sinh viên đi làm hè căn bản được trả ba ngàn đồng.  Sinh viên nào được trả từ ba ngàn đồng trở lên thì sinh viên được giữ toàn bộ số tiền.  Sinh viên nào được công ty trả thấp hơn ba ngàn hay không được trả tiền thì sẽ được Asian Foundation bù cho đủ ba ngàn. 

 

Được sự hổ trợ của Asian Foundation, anh Tân liên lạc với các công ty xí nghiệp lớn như  Esso, Shell, Đường, Thủy Tinh, Đồ Gỗ Đồng Nai, Citroen .v. v. , những ngân hàng Nông Công Thương, Kỹ Thương Ngân Hàng .v.v., các khách sạn lớn như Caravelle, Magictic .v.v., các cơ sở hành chánh như bộ Kinh Tế, Ngoại Giao, Lao Động, Việt Tấn Xã, Khuếch Trương Kỹ Nghệ, USAID .v.v.  để vận động những nơi này thâu nhận sinh viên thực tập.  Sinh viên tham gia chương trình thực tập hè phải qua một buổi phỏng vấn về trình độ sinh ngữ, khả năng đối đáp .v.v. .  Nếu qua được phỏng vấn sinh viên sẽ được đưa tới nơi thực tập.  Tổ chức Kappa Delta lập hồ sơ sinh viên thực tập và chuyển đến Asian Fơundation.  Giai đoạn cuối của Kappa Delta là theo dõi và bá cáo cho Asian Foundation .

 

Nhiệm kỳ đầu của Kappa Delta gồm những anh chị :

Nguyễn Huỳnh Tân         Chủ Tịch

Đinh Văn Chính              Phó Chủ Tịch

Thái Văn Lành                Tổng Thư Ký

Nguyễn Thị Gấm             Thủ Quỹ

 

Viện nhìn thấy lợi  ích thiết thực của Kappa Delta đem lại cho sinh viên nên hai thầy Trần Long và Phó Bá Long đã mời anh Nguyễn Huỳnh Tân thảo luận để kiện toàn và khuếch trương tổ chức Kappa Delta.  Hai thầy khen ngợi anh Tân và đề xuất với anh nên mở rộng Kappa  Delta  đến các viện Đại Học Sài Gòn và Huế.  Anh hứa sẽ nghiên cứu đề nghị của hai thầy.  Truyện không may xẩy ra cho anh.  Anh bị bệnh kiệt sức do làm việc nhiều và suy nghĩ quá sức nên anh phải đề cử anh Đinh Văn Chính xử lý thường vụ chức chủ tịch một tháng để lấy lại sức khỏe .

 

Kappa Delta lớn mạnh hơn nhờ sự hổ trợ của cha viện trưởng.  Cha viện trưởng sát nhập Kappa Delta vô văn phòng Sinh Viên Vụ của viện đại học Đà Lạt.  Kappa Delta có tên mới là Công Tác Tìm Việc Hè, nhưng sinh viên vẫn quen với tên Kappa Delta.   Văn phòng Công Tác Tìm Việc Hè có trụ sở tại lầu hai building Công Trường Lam Sơn tại Sài Gòn.  Anh Tân đảm nhận điều hành văn phòng này.

 

Anh Tân không chỉ thành công trong công việc và học hành, anh thành công cả trong đường tình ái.  Mối tình của anh với một cô đồng môn là mối tình đẹp và lạ.  Mối tình của anh thành công do tài năng, tài ăn nói của anh và còn do hoàn cảnh lịch sử tạo thành.  Năm 1963, anh thi vô trường Y Khoa Sài Gòn.  Ngồi cạnh anh là thí sinh Ngô Đình Lệ Thủy.  Trong lúc cuộc thi đang diễn tiến, một số sinh viên tranh đấu chống chế độ hô đả đảo Ngô Đình Diệm, xé bài thi và hô hào thí sinh bỏ phòng thi.  Thi vào Đại Học Y khoa không thành,  anh tạm thời đổi qua học trường Dược.  Trong buổi thực tập tại bệnh viện Grall, anh làm quen với với cô gái Bắc Kỳ.  Anh đặt tên cho cô này tên :  CÔ EM BẮC KỲ BÉ BỎNG. 

 

Viện Đại Học Đà Lại mở một ngành học mới dậy về quản trị , kinh doanh và chính trị, anh lên Đà Lạt trước ngày khai giảng một tháng để tìm một hướng đi trong tương lai.  Cô em Bắc Kỳ Bé Bỏng theo anh lên Đà Lạt và cũng trở thành cô sinh viên trường khóa I Chính Trị Kinh Tế và Quản Trị Xí Nghiệp như anh.  Không một sinh viên nào trong chúng tôi làm được sự diệu kỳ như anh Tân. 

 

Sôi động, vui vẻ và linh hoạt là lãnh vực báo chí, văn thơ.  Khu Võ Tánh - Lữ Quán Thanh Niên là trung tâm văn thơ báo chí văn nghệ của Viện Đại Học Đà Lạt.  Văn thi sĩ ở nam đại học xá, nữ đại học xá tham gia sinh hoạt báo chí văn thơ đều đến khu Võ Tánh để thi thố tài năng.   Không những chỉ có văn nghệ sĩ sinh viên Đà Lạt mà cả những văn nghệ sĩ thành danh cũng tìm đến khu này.  Khu Võ Tánh - Lữ Quán Thanh Niên trở thành khu sinh viên và nghệ sĩ Monmartre Đà Lạt.  Vợ chồng Lê Uyên và Phương nhà ở ngay khu Võ Tánh được coi như người nhà của Viện mặc dù anh chị Lê Uyên và Phương không phải là sinh viên.  Anh chị Lê Uyên và Phương sinh hoạt mật thiết với nhóm văn thi sĩ Viện Đại Học Đà Lạt.  Ban nhạc Mây Cao Nguyên của anh luôn luôn có tiết mục thi nhạc giao duyên.  Nguyễn Minh Tuấn hát, Lê Xuân Nho ngâm những bài thơ do anh sáng tác.

 

Những ngày nghỉ , nhạc sĩ Trịnh Công Sơn thường tới căn gác số 79 Võ Tánh.  Căn gác này là phòng trọ của Giáo sư Đỗ Long Vân .  Giáo sư Vân tốt nghiệp đại học Sorbone và là giáo sư Văn Khoa viện đại học Đà Lạt.  Giáo sư  Vân thực hiện được một điều khiến anh em khu 79 Võ Tánh thán phục.   Ông bỏ công sức và thời gian học Hán văn để đọc truyện kiếm hiệp Kim Dung của các báo Hồng Kông thay vì phải chờ các báo Việt ngữ dịch.  Tình thân giữa giáo sư Vân và anh em khu 79 Võ Tánh trở nên thân thiết như anh em, bạn bè.  Anh em khu 79 Võ Tánh mỗi khi nấu món đặc biệt đều mời giáo sư Đỗ Long Vân và Trịnh Công Sơn ăn chung.  Tôi đoán Trịnh Công Sơn sáng tác bản nhạc Lời Buồn Thánh tại Đà Lạt và tại căn gác 79 Võ Tánh hay ít nhất cũng lấy cảm hứng từ những ngày sống tại căn gác 79 Võ Tánh. 

 

                  Lời Buồn Thánh

Chiều chủ nhật buồn

Nằm trong căn gác đìu hiu

Ôi tiếng hát xanh xao của một buổi chiều

Trời mưa, trời mưa không dứt

Ô hay mình vẫn cô liêu

Chiều chủ nhật buồn

Nằm trong căn gác đìu hiu

Nghe tiếng hát xanh xao của một buổi chiều

Bạn bè dời xa chăn chiếu

Bơ vơ còn đến bao giờ

Chiều chủ nhật buồn

Nằm trong căn gác đìu hiu

Tôi xin em năm ngón tay thiên thần

Trong vùng ăn năn, qua cơn hờn dỗi

Tôi xin năm ngón tay em đi vào cô đơn

Chiều chủ nhật buồn lặng nghe gió đi về

Chiều chủ nhật buồn lặng nghe gió đi về

                   Trịnh Công Sơn    

 

(còn tiếp)

Chỉnh sửa lại bởi mykieu - 04/Jun/2010 lúc 5:33am

Dấu Chân Trên Lối Cũ, Tưởng Nhớ Người Xưa

Tôi nhớ những câu thơ Ly Sa Nguyễn Văn Sơn viết :

Còn chăng là giấc chiêm bao

Nhặt bao nhiêu lá, lá nào còn xanh ?

Phải chăng khi đã lìa cành

Lá nào cũng mất màu xanh lâu rồi !

Tôi đi trên đường và nhẩm lại từng tên những bạn bè sống cùng tôi ở Lữ Quán Thanh Niên, nhớ hình ảnh xóm ga Huế và người con gái tôi yêu … Tôi vẫn nhận ra đây là con đường Tình Yêu ngày xưa.  Tôi biết tôi vẫn còn yêu Đà Lạt, người con gái xóm ga Huế và bạn bè tôi  …

• Đi qua khu Ngọc Lan.  Nhớ bát phở với những miếng nạm dầy mềm và hũ hành ngâm dấm.  Bạn tôi nói: ông chủ tiệm phở Ngọc Lan đã qua đời.  Con ông không nối nghiệp được nghề nấu phở của cha.
• Đến khu Hòa Bình nhớ người ăn mày mặc áo hoàng bào mặt lúc nào cũng đỏ gay, miệng lúc nào cũng chửi lũ ăn hại đái nát. Bạn tôi nói:  Ông vua Hòa Bình đã băng hà rồi.

Ngày xưa ông vua Hòa Bình chửi lũ ăn hại đái nát.  Ngày nay ai nối ngôi ông …

• Vô uống cà phê Tùng.  Vẫn ghế da cũ, vẫn ba bức tranh xưa.  Chủ nhân mới nối nghiệp cha.  Bạn tôi nói :

   - Đà Lạt bây giờ có rất nhiều quán cà phê.  Cà phê Tùng là quán cà phê của giới nghệ sĩ. Cà phê Tùng có giá rẻ nhất Đà Lạt.

  - Tại sao ?

  - Giới nghệ sĩ nghèo làm gì có tiền để chém.  Ngày nay giới sinh viên học sinh ít vô cà phê Tùng.

   - Tại sao ?

 - Mấy ông nghệ sĩ tóc dài coi cà phê Tùng như trụ sở của hội nghệ sĩ nên ngồi cà kê dê ngỗng hàng tiếng đồng hồ, nói ồn ào đủ mọi truyện trên trời dưới đất.  Có xe khách xuất hiện, mấy ông tất bật xách túi máy ảnh chạy tưởng như có biến cố gì lớn …

• Xuống chợ Hòa Bình, trên vỉa hè phía đối diện với vũ trường Tulipe xưa, buôn bán trái cây nhộn nhịp.  Người bán toàn là người Việt.  Tôi không thấy một người Thượng bầy bán những bó củi nhóm bếp, hoa lan hay món đồ khác.  Bạn tôi nói :  Ngày nay nhà nào cũng dùng bếp ga, bếp điện thì cần gì đến bó củi nhóm bếp nữa.  Hoa lan thì người ta sản xuất hàng loạt trong các nhà kính vừa rẻ vừa đẹp …
• Nhìn lòng hồ Xuân Hương và cầu ông Đạo còn bộn bề ngổn ngang lòng nôn nao buồn. Sớm muộn gì, một năm, hai năm Hồ Xuân Hương cũng lại có nước, cầu Ông Đạo sẽ to hơn.  Nhưng … xin ghi lại lời của một ông già Đà Lạt :” Trước 75 và sau 75 người ta đều gọi là cầu Ông Đạo.  Hiếm ai gọi là đập Ông Đạo.  Đập cầu Ông Đạo thì dễ.  Đập đập Ông Đạo thì khó.  Đập xây vững chắc hơn cầu cả vài chục lần.  Nếu cứ để đập Ông Đạo và xây thêm bên cạnh một cầu to bằng đập Ông Đạo thì vừa nhanh vừa đỡ tốn công quỹ.  Nhất là không phải làm một con đường giữa hồ…”  Không biết trước khi thực hiện công trình, nhà nước có công bố cho dân biết để góp ý không ?    
• Nhìn lên Đồi Cù, lòng ngao ngán.  Biết bao giờ người dân Đà Lạt mới được đi, được nằm trên Đồi Cù như chúng tôi ngày xưa.  Tôi chắc chắn không một người dân Đà Lạt nào muốn biến Đồi Cù thành sân Golf.  Cũng như không một người Huế nào muốn biến đồi Vọng Cảnh thành trung tâm khách sạn, khu giải trí vui chơi.  Đồi Cù đã mất, đồi Vọng Cảnh vẫn còn …

 

 

    

• Bạn tôi dẫn tôi đến tiệm phở Bằng, quán phở lâu đời nhất của Đà Lạt.  Cô con gái nối nghiệp bố mẹ.  Ăn xong, bạn tôi hỏi :

    - Thế nào ?

  - Không ngon bằng ngày xưa.

  - Mi là thằng hoài cổ.  Hơn nửa thế kỷ rồi làm sao mi nhớ được vị phở ngày xưa mà so với sánh.

  - Khác xưa rõ ràng.  Nhìn đĩa rau thì biết.  Ngày xưa, đĩa rau chỉ có húng quế, ngò tây và xà lách đắng.  Bây giờ, húng quế và giá sống …

• Đi qua phở Đắc Tín.  Phở Đắc Tín không còn. Nhắc tới ba cô con gái của ông bà chủ quán.  Bạn tôi trả lời :  Không biết ông bà Đắc Tín đi đâu, sống hay chết. 
• Đi đến ngã ba chùa Linh Sơn Võ Tánh.  Hỏi quán cơm Ba Dế đâu.  Bạn tôi trả lời:  “Ba Duế bán nhà và đi đâu không biết”.  Ai nấu cơm cho sinh viên ngoại trú ?
• Vô viện Đại Học nhìn phòng ăn của sinh viên Đại Học Xá ngày xưa, nay được sửa chữa và xây thành hình chữ U để làm thành khu liên hợp gồm phòng học và phòng thí nghiệm.  Hỏi ông Thầu còn sống hay đã chết.  Bạn tôi trả lời:  “Cách đây không lâu có gập bà thầu.  Không thấy ông thầu.  Chắc ông thầu đã mất. Bà thầu đã già lắm rồi ”.  Ai nấu cơm cho sinh viên nội trú?
• Hỏi những người cũ nay còn ai làm việc cho trường Đại Học Đà Lạt?  Bạn tôi trả lời :  Tất cả nhân viên cũ hoặc đã qua đời hoặc đã về hưu.

 

Đà Lạt thay đổi.  Nhiều người bạn tôi thất vọng.  Họ thất vọng vì Đà Lạt phát triển lộn xộn không có kế hoạch, rừng Đà Lạt bị tàn phá, Đà Lạt không còn lạnh như xưa, Đà Lạt không còn sương mù.  Đà Lạt không còn đẹp như xưa.  Đà Lạt ngày nay không còn đẹp và thơ mộng như Đà Lạt ngày xưa  của họ nữa.  Các bạn tôi nhận xét rất đúng.    Nhưng “có ai tắm được hai lần trong một dòng sông” như nhà văn người Đức Hermann Hesse viết trong quyển tiểu thuyết Câu Truyện Dòng Sông.  Đà Lạt cũng thăng trầm theo vận nước. Đà Lạt đâu phải của thực dân Pháp, đâu phải của triều Nguyễn, đâu phải của Đệ Nhất Cộng Hòa, đâu phải của Đệ Nhị Cộng Hòa, đâu phải của Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa, và đâu phải của ????? trong tương lai.  Đà Lạt là của dân tộc Việt Nam.  Hiện nay tôi sống tại thành phố Seattle, năm nay là năm thứ 18.  Tôi chưa bao giờ ở một thành phố nào trong một thời gian lâu như tôi ở Seattle.  Thành phố Seattle có nhiều điểm giống Đà Lạt.  Nhiều người Việt Hải Ngoại ví Little Sài Gòn của CA là Sài Gòn và Seattle là Đà Lạt.  Seattle có nhiều đồi dốc, sương mù, rừng thông như Đà Lạt.  Seattle có hồ, có núi như Đà Lạt.  Seattle có hoa đào như Đà Lạt.  Nhất là người Seattle cũng hiền lành dễ thương như Đà Lạt.  Trở về Đà Lạt, thành phố tôi chỉ ở bốn năm trong thời gian học đại học, đi trong thành phố với bạn tôi, tôi vẫn thấy thân thuộc, ngọt ngào, ấm cúng … Tôi nhìn Đà Lạt bằng trái tim không bằng con mắt. Tôi trót yêu Đà Lạt. Đà Lạt thế nào tôi vẫn yêu. 

 

Số Phận Những Quyển Luận Văn

Luận văn tốt nghiệp của tôi có tựa đề Thử Tìm Một Đường Lối Ngoại Giao Của Nước Việt Nam Thống Nhất Qua Lịch Sử.  Tôi muốn đọc lại quyển luận văn của tôi.  Nếu được tôi sẽ photo lại quyển luận văn để giữ làm kỷ niệm.  Tôi vào thư viện của trường đại học Đà Lạt.  Tôi hỏi anh nhân viên thư viện.  Anh cho biết sau năm 1975, những quyển luận văn được đem vào kho có khóa cẩn thận.  Sau này mở khóa thì kho trống rỗng.  Anh nhân viên thư viện nói rằng đã có kẻ mở khóa đánh cắp những quyển luận văn và đem bán giấy vụn.  Không ai quan tâm đến sách vở vào những năm giao thời lúc bấy giờ.  Những tác phẩm của những nhà văn, nhà nghiên cứu tiếng tăm bị ghép vào tội văn hóa đồi trụy đã bị tịch thu hay đốt thì xá gì những cuốn luận văn tốt nghiệp cử nhân của trường CTKD.  Những năm cả nước phải ăn bo bo, người ta lấy những quyển luận văn đi bán ve chai để kiếm tiền mua gạo cũng là bình thường. Tôi không chê trách gì họ, tôi chỉ tiếc đã mất đi một kỷ niệm …

 

Lúc viết luận văn tốt nghiệp, chúng tôi ở độ tuổi hai ba, hai bốn, hai mươi lăm, kiến thức còn non, kinh nghiệm đời còn ít.  Vào độ tuổi ấy, tâm hồn chúng tôi trong trắng, đầy lý tưởng muốn làm những việc đội đá vá trời cho xã hội đất nước hơn là cho bản thân mình.  Cho nên đôi khi chúng tôi có những ý tưởng táo bạo, viển vông.  Đang chiến tranh khốc liệt mà đã nghĩ đến đường lối ngoại giao của một nước Việt Nam thống nhất.  Năm thứ ba CTKD, giáo sư Vũ Quốc Thúc có chương trình kinh tế hậu chiến, nên tôi tưởng hòa bình thống nhất đã gần kề.  Ngoại giao của một nước Việt Nam thống nhất là vấn đề sinh tử cần sự khôn ngoan và cam đảm.   Kinh nghiệm của tiền nhân trong việc giữ nước vẫn quí báu.  Trong chương Đối Phó Với Trung Hoa của quyển luận văn, tôi đã đề cập đến những vấn đề sau :

• Cương quyết chống lại khi bị Trung Hoa xâm lăng hà hiếp, hòa dịu sau khi thành công.  Kinh nghiệm rút từ những kiệt xuất của dân tộc như Lý Thường Kiệt, Nguyễn Trãi, Ngô Thời Nhiệm, Trần Hưng Đạo, Quang Trung, Lê Lợi ….
• Xây dựng phên dậu vững mạnh.  Phên dậu phía bắc giáp Trung Hoa gồm các dân tộc thiểu số Nùng, Tày, Mán Mèo.  Phên dậu phía Tây gồm Lào, Thượng, Mên … Phên dậu phía Đông là biển đảo và lực lượng hải quân hùng mạnh.
• Đi dây giữa các cường quốc.  Thời bấy giờ người ta thường nói tới sự đi dây giữa Mỹ và Tàu.  Năm học thứ tư, luật sư Tăng Thị Thành Trai dạy chúng tôi môn chính trị học : Tranh Chấp Nga Hoa.  Thế giới đã  hình thành thế chân vạc.  Như vậy nước ta phải đi dây giữa ba thế lực Mỹ, Nga và Tàu.  Trong ba nước, nước nào đáng tin cậy hơn cả.  Dĩ nhiên chẳng có nước nào đáng tin cậy.  Tàu chắc chắn là không, Mỹ thì ở quá xa.  Nga là nước có sức mạnh quân sự ngang ngửa với Mỹ, nghiến nát Tàu dễ dàng.  Nga lại ở sát nách Trung Hoa.  Nga là chỗ dựa tốt cho Việt Nam trong việc chống lại Trung Hoa luôn luôn muốn thôn tính nước ta.  
• Chọn thủ đô cho nước Việt Nam thống nhất nên xa Trung Hoa và ở gần trung tâm đất nước.  Rút kinh nghiệm từ các cuộc chiến tranh với Trung Hoa, Chàm và cuộc chiến thời Trịnh Nguyễn, tôi đề nghị chọn Đà Nẵng hoặc Nha Trang làm thủ đô cho nước Việt Nam thống nhất.

 

Đó là những ý nghĩ thô thiển viển vông của tôi ngày xưa.  Ngày nay vấn đề ứng xử với Trung Quốc trở nên nóng bỏng.   Ứng xử với Trung Quốc ngày nay khó nhiều lần hơn ngày xưa.  Ngày xưa vấn đề quân sự là chính.  Ngày nay vấn đề kinh tế văn hóa quan trọng hơn quân sự.  Chế ngự được kinh tế văn hóa thì lâu dài.  Chiếm đóng bằng quân sự thì ngắn vì quốc tế phản kháng chứ chưa nói đến sự kháng cự của dân bản xứ.  Việt Nam cần có một cẩm nang trong việc ứng phó với Trung Quốc.

 

Tiếng Rao Hàng Của Thế Kỷ 21

Trằn trọc không ngủ được.  Không biết trời đã sáng chưa ?  Lắng nghe nhà dưới không thấy tiếng động.  Chủ nhà chưa thức.  Bỗng nghe tiếng phát thanh oang oang.  Giật thót cả người.  Tôi đang nằm mơ hay tỉnh.  Tiếng phát thanh đem tôi về những ngày đầu của năm 75.  Tiếng loa phát thanh của Phường vẫn ám ảnh tôi đến tận hôm nay.  Bây giờ lại lùi về những năm đầu 1975 khủng khiếp hay sao ?  Nghe tiếng hai vợ chồng chủ nhà.  Tôi vội vùng dậy, rửa mặt, thay quần áo rồi xuống nhà dưới.  Tôi hỏi bạn tôi

- Rao hàng chứ phát thanh gì : “Bánh bao nóng đây”.  Rao hàng thế kỷ 21.  Thu vào máy rồi phát ra to nhỏ tùy ý, khỏi phải mỏi miệng khô cổ.

 - Mi nói ông bán bánh bao vặn volume nhỏ vừa đủ nghe.  Đà Lạt sáng sớm yên tĩnh, mở volume lớn quá khó nghe và làm nhiều người mất ngủ.

 

Xe Khách Sài Gòn Đà Lạt

Tôi đi lên Đà Lạt bằng xe khách Thành Bưởi và trở về Sài Gòn bằng xe khách Phương Trang.  Hai xe của công ty Thành Bưởi và Phương Trang đều có máy lạnh mát rượi, khách được phát một chai nước và một khăn lau mặt giấy đựng trong bọc nhựa nylong.  Sự việc này đã có cách đây bẩy tám năm nên không có gì đáng nói.  Hiện nay có nhiều tiến bộ hơn trước :

- Xe không đón khách dọc đường.  Trước khi xe chạy, anh hướng dẫn viên đã giới thiệu tài xế và bản thân anh và nói lời chào mừng khách.  Giới thiệu lịch trình và thời gian chuyến đi.  Anh nói xe không đón khách dọc đường, tuy nhiên có một hành khách ở Di Linh đặt mua vé trước nên xe sẽ ngừng tại Di Linh để đón vị khách này.  Mong quí khách thông cảm.  Khác hẳn trước đây.  Càng ngày càng chuyên nghiệp hơn.

- Đến Đà Lạt có xe trung chuyển đưa khách về tận nhà.

- Từ Đà Lạt muốn về Sài Gòn, bốc điện thoại gọi hãng xe để giữ chỗ.  Ngày mai sẽ có xe trung chuyển đến tận nhà đón ra bến xe.

- Sài Gòn thì không có xe đón đến bến xe và không có xe đưa về nhà

 

Nhờ có nhiều hãng xe cạnh tranh lành mạnh nên người dân được hưởng nhiều lợi ích hơn.  Biết đâu vài năm sau, khách đi và đến Sài Gòn sẽ có xe đón và đưa về nhà miễn phí.

 

Nếu mọi lãnh vực đều có sự cạnh tranh lành mạnh thì đời sống người dân sẽ thoải mái và khá giả hơn.  Trong lãnh vực chính trị thời Việt Nam Cộng Hòa có cạnh tranh nhưng thiếu lành mạnh.  Các ông bà chính trị gia thậm tha thậm thụt với chùa, nhà thờ, thánh thất.  Đất nước như chỉ có những đảng lớn Phật Giáo, Thiên Chúa Giáo.  Các đảng chính trị chuyên nghiệp như Việt Nam Quốc Dân Đảng, Đại Việt … chỉ là những bóng mờ.  Bầu cử Thượng Viện năm 1967, hai liên danh Hoa Sen và Bông Huệ đắc cử.  Liên danh Sư Tử Cầm Bút của giáo sư đại học do thầy Vũ Quốc Thúc làm thụ ủy thất cử.  Chính trị thời Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam chỉ có một đảng Cộng Sản nên không có cạnh tranh, không có cạnh tranh thiếu lành mạnh và cũng không có cạnh tranh không lành mạnh.  Anh bạn H của tôi nói :  “Thật ra vẫn có cạnh tranh trong thời Cộng Hòa Xã Hội Chủ Nghĩa Việt Nam.  Cạnh tranh giữa 2 triệu đảng viên Cộng Sản còn 80 triệu dân không Cộng Sản chỉ chờ đảng lâu lâu cho một chút cạnh tranh thì họ đã mừng và biết ơn đảng.  Tội nghiệp cho dân tộc ta ở chỗ đó.  Bị bóc lột mà vẫn cám ơn những người bóc lột.  Chỉ có xương để gậm vậy mà người dân Việt Nam đã xây dựng được nền kinh tế tốt.  Thế mới biết bản lãnh và trí thông minh của người Việt ta .  Đảng được ăn thịt nạc thịt ngon, lại được tiếng thơm về sự phát triển kinh tế mà thế  giới công nhận.”  Anh bạn P của tôi thì nói với tôi :  “Tao dám tranh luận với bất cứ ai rằng nền kinh tế Việt Nam giống như cái lò xo bị ép xuống tận cùng lâu ngày, nay thả ra thì nó bung lên chứ không phải do chính sách hay chương trình kinh tế đúng đắn tốt đẹp gì cả.  Cứ nhìn sự phát triển tự phát, lôi thôi nhếch nhác hiện nay thì rõ.”

 

Lãnh đạo Cộng Sản Trung Quốc và Việt Nam đã sáng suốt hơn giới cầm quyền Bắc Hàn, Cuba, Miến Điện và nhiều nước độc tài tại Nam Mỹ và Phi Châu.  Họ đổi mới để cứu mình và đỡ khổ cho đất nước.  Theo lý luận của anh bạn P, nếu Bắc Hàn mở cửa để cho lò xo bung lên.  Rút kinh nghiệm Trung Quốc, Việt Nam, họ mở toang cửa để cho mọi người cạnh tranh lành mạnh và có người Nam Hàn anh em tận tình giúp đỡ thì chỉ một ngũ niên đã đuổi kịp Trung Quốc, Việt Nam, hai ngũ niên đuổi kịp Đại Hàn, Nhật Bản và gia nhập khối G21 (G20 + Bắc Triều Tiên = G21).

 

Mong rằng trong mọi lãnh vực của đất nước có sự cạnh tranh lành mạnh như hai hãng xe Thành Bưởi và Phương Trang để đất nước sớm giàu mạnh như Đại Hàn và Nhật Bản.            

 

Biết Đâu Địa Ngục Thiên Đàng Là Đâu

Tôi được dự một buổi họp mặt của sinh viên tốt nghiêp Hán Nôm năm 1988.  Họ ở nhiều nơi trên đất nước về qui tụ tại Đà Lạt.  Bạn tôi là thầy của họ nên tôi được mời dự.  Ngồi cạnh tôi là anh M, cựu giáo sư chữ Nôm.  Anh M chỉ được dậy một năm thì bị nhà trường cho nghỉ việc vì lý do anh là sĩ quan của chế độ cũ mặc dù bạn tôi nói M là giáo sư chữ Nôm rất giỏi.  Hiện nay anh M mở dịch vụ bán Trướng Liễn Hoành Phi Câu Đối và hướng dẫn về thủ tục nghi lễ để sinh sống.  Tình thầy trò thật đáng trân trọng.  Sinh viên đều có địa vị trong xã hội.  Người làm trưởng phòng vật tư, người là hiệu trưởng trường trung học, người làm trưởng một phòng của đài truyền hình thành phố Sài Gòn, người có địa vị cao nhất là phó chủ tịch ủy ban nhân dân tỉnh.  Tôi đoán tất cả đều là đảng viên.  Họ biết anh M và tôi là sĩ quan chế độ cũ. Sinh viên gọi anh M bằng thầy và xưng là em.  Cũng có vài người gọi tôi là thầy và xưng em.  Họ săn sóc thức ăn và nước uống cho chúng tôi chu đáo, nói năng kính cẩn lễ phép và vui vẻ. 

 

Sau những câu truyện xã giao thăm dò, tôi và anh M khám phá ra rằng không những là đồng môn tại Viện Đại Học Đà Lạt, chúng tôi còn là đồng môn tại trường Quốc Học.  Sau đó chúng tôi còn biết mối liên hệ khác giữa hai chúng tôi.  Anh M là em cột chèo với ông cậu vợ tôi.  Gia đình ông cậu vợ hiện đang sống trong cùng thành phố Seattle với tôi.  Có bốn mối liên hệ nên chúng tôi nói chuyện cởi mở vui vẻ.  Anh M nói với tôi :

- Tôi đang đọc quyển Biết Đâu Địa Ngục Thiên Đường.  Quyển này viết về cuộc đời của thầy Nguyễn Khắc Dương.

Thầy Dương là giáo sư Triết, Viện Đại Học Đà Lạt.  Cuộc đời thầy khắc khổ như một nhà tu.  Quyển sách viết về cuộc đời thầy Dương chắc cũng không hấp dẫn nên tôi im lặng.  Anh M nói tiếp :

 - Trước đây thằng con tôi hỏi : Sau 1975, ba cảm thấy thế nào? Tôi trả lời : Mất mát rất nhiều.  Đọc quyển Biết Đâu Địa Ngục Thiên Đàng, tôi kêu thằng con trai và nói :  Ba đã nhận định sai.  Trong quyển này cũng có nhắc tới thằng K.

Hai chi tiết anh M thêm vào :  sự mất mát của những người theo Cộng Sản cũng rất to lớn và nhân vật K đã khiến tôi muốn đọc quyển truyện.  K là cán bộ Cộng Sản nằm vùng.  Lúc tôi là sinh viên năm thứ tư CTKD, K là sinh viên văn khoa Triết năm thứ nhất.  K ở lầu I.  K thỉnh thoảng đến cửa sổ phòng tôi, lầu II đại học xá, để nói chuyện với chúng tôi.  Sau này tôi nghe K bị lộ.  K thoát được cuộc lùng bắt của công an Việt Nam Cộng Hoà nhờ thầy Dương che dấu K một tuần trong nhà thầy.  Nay K, bí danh Ba Định, là đại tá công an hồi hưu.

 

Anh M điện thoại cho anh L chủ tiệm sách Duy Tân để hỏi mua cho tôi một quyển.  Anh L trả lời sách đã bán hết.  Thứ ba tuần sau mới có sách.  Ngày mai chủ nhật tôi đã dời Đà Lạt nên anh L đề nghị anh M trao cho tôi quyển sách của anh, thứ ba tuần sau, anh M mua cuốn khác.  Anh M tặng tôi cuốn sách anh đọc chưa xong.

 

Tác giả truyện Biết Đâu Địa Ngục Thiên Đàng là ông Nguyễn Khắc Phê, em ruột của thầy Dương.  Theo lời giới thiệu ở bìa quyển truyện : Ông Phê là hội viên Hội Nhà Văn Việt Nam.  Nguyên là Tổng biên tập Tạp chí Sông Hương.  Hiện là chi hội trưởng nhà văn tại Huế.  Trong quyển Biết Đâu Địa Ngục Thiên Đàng, ông kể lại những biến cố gia đình ông trải qua từ trước 1945 đến 1975.  Những sự kiện ông kể lại hầu hết mọi người đều đã biết qua sách báo.  Những sự kiện đó hầu hết không còn xẩy ra ngày nay nữa.  Bìa sau của quyển sách nhà văn Nguyễn Khắc Phê đã nêu lý do ông viết quyển tiểu thuyết “Biết đâu địa ngục thiên đàng là đâu là câu Kiều mà bà mẹ thốt lên đau đớn khi cậu Tú Tâm con nhà quan “chạy trốn” người vợ sắp cưới, bỏ nhà đi tu. Mà đâu chỉ với cậu Tú Tâm, trong cuộc đời “dâu bể”, câu Kiều ấy ứng với nhiều nhân vật, nhiều cảnh ngộ …

Tiểu thuyết miêu tả những số phận trải qua mấy chục năm đầy biến động của đất nước nên không thiếu những tình huống éo le, bi thảm, nhưng tác giả cũng dành nhiều tâm huyết miêu tả những cảnh đời bình dị, êm đẹp ở một làng quê, với tình mẹ con, họ hàng, làng xóm đầm ấm - vẻ đẹp truyền thống và là cội nguồn của sức mạnh Việt Nam “

 

Nhà văn Nguyễn Khắc Phê đã nêu lên một vấn đề vô cùng hệ trọng của dân tộc đó là truyền thống gắn bó giữa anh em, họ hàng, bà con, thầy trò, bạn bè, hàng xóm láng giềng của dân tộc.  Truyền thống tốt đẹp đó được nhiều nhà nghiên cứu ngoại quốc thừa nhận.  Tôi xin trích nguyên văn bản tin được đăng trên báo Người Việt Tây Bắc số 1952 thứ sáu ngày 27 tháng 8 năm 2010, trang 49 : “ Theo Daniel Ayala, trưởng dịch vụ toàn cầu của Wells Fargo, điều duy nhất chỉ có ở Việt Nam là người ta gửi tiền về cho cả tông chi họ hàng chứ không phải chỉ cho những người ruột thịt.  Ngoài ra còn dùng tiền để giúp phát triển kinh doanh nữa .  Mark Sidel, một giáo sư nghành luật ở University of Iowa, người chuyên nghiên cứu về sự luân lưu tiền tệ theo lối này nhận xét rằng, trong những năm gần đây, càng có nhiều người Việt gửi tiền về nước vì tính cách từ thiện gồm cả việc liên hệ đến y tế và giáo dục.”

 

Theo thiển ý của tôi truyền thống mà nhà văn Nguyễn Khắc Phê nêu ra còn quan trọng hơn phát triển kinh tế.  Kinh tế là việc cấp thời trước mắt, phải giải quyết trước.  Nay kinh tế Việt Nam đã ổn định, đời sống của người dân đã khá hơn những năm của thập niên 70, 80, 90.  Việc phục hồi truyền thống đạo đức là việc lâu dài nhưng cần thiết và cấp bách vì truyền thống đó đã bị phá hủy, băng hoại tại miền Bắc do thuyết đấu tranh giai cấp của chủ nghĩa Cộng Sản.  Mặc dù bại trận, xã hội nhiều biến động và có sự hiện diện của quân ngoại quốc, nhưng miền Nam vẫn còn giữ được nhiều truyền thống đạo đức, đặc biệt trong hai lãnh vực giáo dục và y tế :  Lãnh vực giáo dục vẫn còn tinh thần Quân Sư Phụ và lãnh vực y tế vẫn còn tinh thần Lương Y Từ Mẫu.  Đó là điều may mắn cho dân tộc.  Miền Bắc, thắng trận, nhiều truyền thống đạo đức bị phá hủy, nhưng những truyền thống đó vẫn còn ở trong tiềm thức của người dân.  Cho nên sau khi chiến thắng và tiếp xúc với miền Nam những truyền thống đạo đức đã được dần dần phục hồi trong xã hội miền Bắc và cả nước.  Nhưng con đường vẫn còn dài và lắm chông gai.

 

Đọc xong quyển Biết Đâu Địa Ngục Thiên Đàng, cá nhân tôi có nhận xét, nhà văn Nguyễn Khắc Phê viết để bào chữa cho đảng Cộng Sản về những lỗi lầm mà họ gây ra trong thời gian đã qua một cách kín đáo nhẹ nhàng.  Ông kín đáo nhẹ nhàng vì có lẽ trong thâm tâm ông Phê và mọi người Việt đều cho rằng những lỗi lầm trong thời gian từ 1954 đến 1980 không thể bào chữa.  Ông Phê đã đặt tựa đề cho quyển sách là Biết Đâu Địa Ngục Thiên Đàng.  Thời điểm trước kia thì đúng, chẳng ai biết đâu là địa ngục đâu là thiên đường mà lựa chọn.  Cuộc sống của những người đi theo kháng chiến sống trong rừng thiêng nước độc chắc chắn là hạnh phúc và cao quí hơn những người ở lại thành thị và theo Pháp.  Nhưng từ năm 1954 đến 1975 thì lại khác.  Ngày nay chắc chắn mọi người biết đâu là địa ngục, còn đâu là thiên đường thì còn đang tìm kiếm.  Tuy nhiên, một nhà văn còn tại chức, còn có chức có quyền đã viết lên những sự việc sai lầm đã qua là một bước tiến đáng kể trong tiến trình đổi mới.  Nhà văn Nguyễn Khắc Phê biểu lộ tình cảm kính yêu đối với người anh ruột của mình.  Ông không còn coi thầy Dương là phần tử phản động.  Tôi chắc chắn nhà văn Nguyễn Khắc Phê còn có nhiều điều muốn nói mà chưa dám nói hay chưa đến lúc được phép nói.  Mong lắm thay …  

 

Niềm Vui

Ngày đầu tiên ở nhà bạn, trước mặt vợ và hai đứa cháu một nội, một ngoại, bạn tôi nói với tôi :

 - Trong thời gian mi ở đây. Mi muốn ăn chi, cứ nói để vợ tao nấu.  Thứ hai mi tới Đà Lạt là đất của tao, mọi việc để tao lo.  Thứ ba nghiêm cấm mua quà cho hai đứa cháu tao.

Suốt thời gian ở Đà Lạt, mọi chi phí ăn uống, giải khát, trừ việc trả phí tổn lên đỉnh Lâm Viên, đều do bạn tôi thanh toán.

 

Hai vợ chồng bạn tôi là hai nhà giáo hưu trí.  Chồng vẫn đi dạy thêm bán thời gian để kiếm tiền chi phí cho hội Hoàng Gia – Già Hoang của mấy ông già hưu trí hội họp vui chơi vào sáng thứ bảy hàng tuần.  Vợ nhất định về hưu, không nhận thêm giờ dạy để ở nhà dạy dỗ hai đứa cháu.  Thu nhập của hai anh chị cũng phải kể thêm khoản tiền bốn đứa con đưa hàng tháng để trả ơn công dưỡng dục và trả công ông bà trông nom dạy dỗ các cháu.  Hai vợ chồng bạn tôi là những nhà giáo quí báu còn lại trong xã hội hỗn tạp, đầy cạnh tranh.  Họ có đời sống trong sạch, đạm bạc, không đua đòi, thanh nhàn và hạnh phúc.  Tôi là Việt kiều được người trong nước hậu đãi.  Trước đây sự kiện này không xảy ra.  Bây giờ là những việc bình thường và đôi khi gây ngạc nhiên cho nhiều Việt Kiều vì được người trong nước mời dự tiệc tại những nhà hàng sang trọng mà bản thân họ chưa chắc đã dám bước chân vào.  

 

Mừng cho bạn tôi và mừng cho tôi.

 

Các bạn đã ăn xong bát cơm nguội.  Xin chân thành cám ơn.

 

Nguyễn Đức Quang Già Cơ