Lệ Đá, chặng đường từ nhạc đến lời



Bấm vào đây để nghe (30 phút)



“Lệ Đá” là một nhạc phẩm có một đời sống khá đặc biệt. Nhạc chào đời trước, lời ra sau. Khi lời quyện với nhạc thì như chắp đôi cánh và nhanh chóng thu hút. Thu hút ca sĩ, thu hút thính gỉa, thu hút thế hệ xưa, thu hút thế hệ nay.

Chương trình hôm nay xin gửi:

-“Nhìn Lui Mấy Chặng Đường Lệ Đá’”, bài viết của thi sĩ Hà Huyền Chi
-Tâm tình nhạc sĩ Trần Trịnh.
-Lệ Đá qua tiếng hát Nhật Trường, Lệ Thu, Y Phương. Nhật xét của thi sĩ Hà Huyền Chi về các giọng hát…

1) Ngó Lui Mấy Chặng Đường Lệ Đá –Hà Huyền Chi

Trích đoạn bài viết của thi sĩ Hà Huyền Chi:

Lệ Đá, trước hết, không phải là một bài thơ phổ nhạc. Phải nói là tôi đã đặt lời cho bản nhạc (vốn không tên) của Trần Trịnh mới đúng. Do một cơ duyên đặc biệt, Trung sĩ Nguyễn Văn Đông, chơi Clarinet, giới thiệu Trần Trịnh với tôi:

-Nhạc Trần Trịnh khá lắm, nhưng rất ít người biết đến. Xin anh giúp thằng bạn em một lần, đặt lời ca giùm cho nó.

Tôi rất cảm mến Đông, nhưng liền lắc đầu:

-Em biết là anh vốn mù nhạc mà

Đông tha thiết:

-Em biết chứ, nhưng em thành thực nghĩ rằng chỉ có anh mới giúp được nó.

Trần Trịnh cười hiền:

-Xin anh giúp cho. Tôi nghĩ là sẽ có cách...

Tôi thẳng thắn đặt điều kiện:

-Nể thằng em, coi như tôi thuận trên nguyên tắc. Tuy nhiên, tôi cần nghe anh đàn bản nhạc này vài lần để có khái niệm về nhạc tính. Và tôi cũng cần ý kiến thẩm định về nhạc thuật của bài này với những Pianist như Dzương Ngọc Hoán (chồng Pianist, ca sĩ Quỳnh Giao)

Chúng tôi kéo nhau lên Đài Phát Thanh Quân Độị Trần Trịnh ngồi vào Pianọ Và điều ngạc nhiên là tôi ưa ngay cái âm hưởng buồn ngất ngây dịu nhẹ, rất Pianissimo ấỵ Melody thật tha thiết, ngọt ngào, bắt nhĩ. Khi ấy Đông đã kéo Dzương Ngọc Hoán qua và Hoán khen bản nhạc này không tiếc lời, khiến tôi có ngay quyết định giúp Trần Trịnh. Sau phần thảo luận, chúng tôi tự chế ra một quy ước riêng. Trần Trịnh ghi dưới các nốt nhạc chữ "o" cho những từ không dấu (bình thanh) / Dấu huyền cho các từ mang dấu huyền, hỏi Nặng./ Sắc cho các từ mang dấu sắc, ngã.

Tiếc là khi ấy loại máy c***ette còn chưa được phổ biến. Tôi nghe Trịnh đàn thêm vài lần nữa và cố gắng nhập tâm cái âm hương của bản nhạc. Và tôi bắt đầu chơi ô chữ.

Kết quả ngoài sức tưởng tượng tôi, là không biết bằng cảm hứng nào đó, tôi đã hoà được cái rung cảm đích thực của thơ tôi cho nhạc Trịnh.Trần Trịnh mừng rỡ tới sững hồn. Anh và Hoán cùng hân hoan hát Lệ Đá khiến tôi cũng choáng ngợp niềm vui:

"Hỏi đá xanh rêu bao nhiêu tuổi đời
Hỏi gió phiêu du qua bao đỉnh trời"

Lập tức tôi viết lời 2. Buổi trưa nắng gắt, dưới mái tôn thấp lè tè của quán cơm lính trong trạị Trên chiếc bàn bọc nhôm nóng bỏng, cáu bẩn, tôi thả hồn bay với Lệ Đá. Tôi viết thật dễ dàng, và khóc cũng dễ dàng với:

"Người đi, đi mãi không về
Thời gian xóa vội câu thề
Bóng anh nhạt nhoà bóng núi
Em với tình yêu trăng soi
Tượng đá kiên trinh ru con đợi chồng
Nhạc lá thu mưa hay chân ngựa hồng..."

Tôi cứ vừa viết vừa khóc thế đó, như khi ngồi chép lại những dòng này. Tôi bỏ dở bữa ăn, đem lời 2 lên đài Quân Đội. Gặp Nhật Trường trước phòng vi âm. Tôi đưa Lệ Đá ra khoe. Nhật Trường hát ngay với nỗi hân hoan bốc lửa. Hắn túm ngay lấy Trần Trịnh đòi soạn cấp kỳ hòa âm cho ban nhạc và 2 bè khác cho Mai Hương, Như Thủy. Khoảng nửa giờ sau Lệ Đá được thâu cấp kỳ. Nhật Trường, Mai Hương, Như Thuỷ, mỗi nguời trên tay một bản Lệ Đá "mì ăn liền" say mê hoà ca với nỗi xúc động đồng thiếp. Take one. Good take! Hát và thâu hoàn chỉnh ngay lần thứ nhất.

Sau đó, Lệ Đá góp mặt hàng đêm ở các phòng trà, tiệm nhảy. Lệ Đá vào khuê phòng, ra máy nước. Rồi quán cà phê cũng Lệ Đá, phim ảnh cũng Lệ Đá (với tiếng hát Khánh Ly, do Thanh Nga (?), Đoàn Châu Mậu diễn xuất, Bùi Sơn Ruân đạo diễn).

Lệ Đá 1 (sáng tác cuối thập niên 60)

1.
Hỏi đá xanh rêu...bao nhiêu tuổi đời
Hỏi gió phiêu du...qua bao đỉnh trời
Hỏi những đêm sâu...đèn vàng héo hắt
Ái ân...bây giờ là nước mắt
Cuối hồn một...thoáng nhớ mong manh

2.
Thuở ấy tôi như...con chim lạc đàn
Xoải cánh cô đơn...bay trong chiều vàng
Và ước mơ sao...trời đừng bão tố
Để yêu thương...càng nhiều gắn bó
Tháng ngày là...men say nguồn thơ

Điệp khúc
Tình yêu...đã vỗ...cánh rồi
Là hoa...rót mật...cho đời
Chắt chiu...kỷ niệm...dĩ vãng
Em nhớ gì...không em ơi

3
Mầu áo thiên thanh...thơ ngây ngày nào
Chìm khuất trong mưa...mưa bay rạt rào
Đọc lá thư xưa...một trời luyến tiếc
Nhớ môi em...và mầu mắt biếc
Suối hẹn hò...trăng xanh đầu non

Lệ Đá 2

1
Tượng đá kiên trinh...ru con đời đời
Là nét đan thanh...nêu cao tình người
Là ánh chiêu dương...đẩy lùi bóng tối
Tháng năm xa...trùng trùng sóng gối
Ngóng nhìn từ...bát ngát chân mây

2.
Bài hát ca dao...theo tôi vào đời
Và giữ cho tim...tôi xanh nụ cười
Nào biết trong em...còn nhiều trống vắng
Trái yêu đương...chỉ là trái đắng
Gã tật nguyền...buông trôi niềm tin

Điệp khúc
Tình yêụ...đã vỗ...cánh rồi
Là hoa...rót mật...cho đời
Chắt chiu...kỷ niệm...dĩ vãng
Em nhớ gì...không em ơi

3.
Tượng đá kiên trinh...ôm con đợi chồng
Nhạc lá thu mưa...hay chân ngựa hồng
Lệ đá tuôn rơi...dòng dòng nối tiếp
Ngóng chinh phụ..đời đời kiếp kiếp
Suối vọng tìm...trăng xanh đầu non

2) Tâm tình nhạc sĩ Trần Trịnh

-Nguyễn Văn Đông (không phải nhạc sĩ Nguyễn Văn Đông của Chiều Mưa Biên Giới) giới thiệu với Hà Huyền Chi năm 1968, Mậu Thân
-Chỉ một đêm viết xong. Lời 1
-Sau này là lời 2, 3. Hiện giờ thi sĩ Hà Huyền Chi có viết thêm các lời 4, 5.
-Lúc đó có nhiều bài ở dạng melody. Rút ngẫu nhiên một bài và đưa thi sĩ Hà Huyền Chi

3) Thi sĩ Hà Huyền Chi nhận xét về các giọng hát Lệ Thu, Y Phương, Bằng Kiều, Đàm Vĩnh Hưng:

Lệ Đá qua Y Phương là 1 giọng ca xanh trẻ đầy cảm tính, tôi mới nghe lần đầu. Giọng hát và thể điệu của Y Phương hơi gần với Lệ Thu ở thời mới lớn. Giống Lệ Thu ở trình bày và giống luôn cả lối sửa ngôi vị của lời ca:

Lệ Thu sửa thản nhiên: {Nhớ môi "anh" và màu mắt biếc}
Y Phương bắt chước y chang: {"anh" nhớ gì không "anh" ơi!}
Bằng Kiều cố làm mới thể cách trình diễn nhưng không đạt.
Y Phương làm dòng suối thanh thoả thành nhánh thác đìu hiu, không đáng.
Dường như chỉ Đàm Vĩnh Hưng là người thành công hơn khi làm mới Lệ Đá!

hhc

Lan Chi đã bật cười khi xem điện thư từ thi sĩ Hà Huyền Chi vì Lệ Thu sửa (nhớ môi anh và mầu mắt biếc) và Y Phương sửa (anh nhớ gì không anh ơi). Riêng nhận xét của thi sĩ Hà Huyền Chi về Đàm Vĩnh Hưng (làm mới Lệ Đá thành công hơn Bằng Kiều, Y Phương), chúng tôi không có ý kiến. Cá nhân Lan Chi nghĩ rằng Y Phương trình bầy khá lạ.

Trong phạm vi chương trình, chúng tôi chỉ giới thiệu các giọng ca Nhật Trường, Lệ Thu, Y Phương.

Nguồn : Blog Hoàng Lan Chi

Hoa Hạ sưu tầm