CÔ OANH ĐÃ RA ĐI

>> Nhà xã hội học Nguyễn Thị Oanh qua đời

Mới tháng trước cô còn tổ chức tập huấn “Sống tích cực cho người có H”, còn trao đổi với các sinh viên, tình nguyện viên quốc tế về “Các vấn đề xã hội ở Việt Nam”.

Mới đầu tháng này cô còn cùng với phòng xã hội lực lượng thanh niên xung phong làm việc để xây dựng chương trình giáo dục sau cai nghiện cho học viên. Mới tuần trước đây thôi, khi cơn đau đã quặn ruột, khi nhịp thở đã mệt lắm, cô vẫn còn vặn chiếc ghế xoay cao lên để cố viết nốt những câu tư vấn cho mục tâm lý học đường của báo Phụ Nữ TP.HCM. Học trò ngăn cản, nói nghỉ tư vấn một tuần cũng không sao, nhưng cô bảo: “Các em nó gửi thắc mắc nhờ tư vấn tức là nó trông chờ dữ lắm”.

Và mọi người vừa rơm rớm nước mắt vừa bật cười khi kể chuyện cô la mắng học trò “cô có phải trẻ con đâu mà cứ phải săn sóc”, cằn nhằn bác sĩ “sao quan trọng hóa vấn đề, sao bắt xét nghiệm, chụp phim lắm thế”, cau mày phản ứng với cô y tá hỏi hơi lớn tiếng vì sợ cô lảng tai. 79 tuổi, trong cô vẫn không hề có nỗi lo sức khỏe mà luôn thường trực nhiệt huyết giáo dục xã hội, thay đổi hành vi.

“Công việc thì cứ nối nhau mà làm” - cô Oanh đã bình thản dặn dò khi linh cảm mình bệnh nặng, ngắn gọn và chính xác, thấm thía. “Nối nhau mà làm” nên trong lúc sốt ruột đợi tin cô, chị Ngọc, chị Nên bàn cách tiếp tục duy trì và phát triển hội quán Đến với nhau, chị Nhiễu nhắc “mới hứa với cô sẽ cố gắng mở rộng mạng lưới tham vấn AIDS”, cô Xuyến đề xuất thành lập một tủ sách riêng, một học bổng riêng mang tên Nguyễn Thị Oanh cho sinh viên, nhân viên hoạt động xã hội...

Và thật lạ, mọi người bàn việc tập hợp sách báo, bài viết, tư liệu hình ảnh của cô Oanh cho hội quán mà cứ nơm nớp sợ cô la. Chị Nguyễn Thị Ngọc, chủ nhiệm hội quán Đến với nhau, kể: “Cô la dữ lắm. Cô luôn nhắc: các em biết điều gì mà nhân viên xã hội không được nghĩ đến không, chính là việc phục vụ bản thân.

Hồi hội quán mới thành lập, chị Xuyến (bạn thân của cô Oanh, cũng hoạt động xã hội như cô ở Lào) có tặng 500 USD. Mấy chị em bàn nhau đi mua một chiếc camera nhỏ để ghi lại các hoạt động của hội quán và của cô Oanh. Mua về, khoe với cô, ai ngờ chẳng được khen mà còn bị la một trận. Cô bảo: còn nhiều việc khác cần tiền hơn, sao đi mua camera để quay phim bản thân mình”. Chị Ngọc rưng rưng: “Bị cô la cũng thấy hối hận, nhưng nếu không có cái camera ấy, những hoạt động của hội quán hai năm qua không ghi lại được thì rất tiếc, nhất là từ nay không còn cô...”.

Từ nay không còn cô, hơn cả một điều đáng tiếc. Không còn những bài viết sắc sảo triết lý mà dào dạt tình người trên mặt báo, không còn những lời dạy ngắn gọn như những câu phương ngôn: Hạnh phúc - phải lựa chọn, Dạy con ý thức cộng đồng: cha mẹ phải là “người mẫu”, Quản lý thời gian là làm chủ bản thân... Không còn nữa mái tóc bạc trắng và nụ cười đôn hậu trên những tuyến xe buýt đi từ Hóc Môn đến mọi ngóc ngách của thành phố này...

Nhưng những bài học của cô vẫn còn mãi. Giúp để tự giúp, nhân viên xã hội phải ngày càng bé đi để những người được giúp đỡ ngày một lớn thêm... Những học trò của cô đã nhớ và càng thấm thía khi cô đã thanh thản ra đi chỉ sau vài ngày lâm bệnh, không vướng bận, không nuối tiếc. Chị Ngọc, chị Nên, chị Minh Thư cùng nghẹn lời: “Bên chúng tôi luôn có cái bóng thật lớn của cô. Nhưng cô luôn đẩy chúng tôi lên, thu mình lại...”.

Nay cô Oanh đã đi rồi. Những nỗi đau đáu về phát triển con người, phát triển cộng đồng mà cô đã chọn 60 năm trước khi còn là một du học sinh, còn để lại cho những người tiếp nối.

      PHẠM VŨ