Tôi được giới thiệu thế này: Ông Cổ Minh Đức, sinh năm 1943, người Pháp gốc Việt - Giám đốc khu vực Châu á kiêm Trưởng đại diện Văn phòng đại diện của Tập đoàn Prévoir tại Hà Nội. Ông Đức đã tốt nghiệp kỹ sư tại Học viện quốc gia về khoa học ứng dụng tại Lyon. Bảo vệ luận án Tiến sĩ quốc gia về vật lý tại Đại học Claude Bernard Lyon I. Ông Đức đã được Hội đồng thi đua khen thưởng TP HCM trao tặng Bằng khen năm 2002 do công lao xây dựng đất nước. Năm 2003 này, ông Cổ Minh Đức lại được trao tặng Huân chương Bắc đẩu bội tinh của Nhà nước Pháp. Câu chuyện giữa tôi và ông đôi khi bị ngắt quãng bởi những cú điện thoại. Và lần nào cũng thế, trước khi nghe máy ông lại nhìn tôi nói lời xin lỗi.

Từ tiến sĩ... đến doanh nhân

- Ông có bao giờ nghĩ rằng ở VN với quan niệm thông thường - đang từ một ông Tiến sĩ - giảng viên của những trường đại học danh tiếng như Đại học Paris 12, Đại học thương mại Arras - SupTercom... lại đi làm Giám đốc, Trưởng đại diện Văn phòng là một bước thụt lùi? Với dân ta học hàm học vị bao giờ cũng được ngưỡng mộ hơn doanh nhân nhiều!

Điều này theo tôi nghĩ chỉ là cách nhìn của một số người. Quan niệm của tôi là điều quan trọng đối với con người không phải anh đang là gì mà anh đã làm gì và đang làm được gì. Có kiến thức để trở về với thực tế là một điều đúng đắn. Các cụ ta xưa cũng đã từng có câu “Mạnh vì gạo, bạo vì tiền”. Mọi người cũng như tôi đều mong ước cho đất nước mình giàu mạnh hơn. Và điều này thì trông cậy vào tầng lớp doanh nhân.

Thực ra tôi chỉ là người Pháp trên danh nghĩa thôi. Còn con người tôi, tâm hồn tôi và trái tim tôi vẫn là người VN. Quê tôi ở Gò Công, tôi đi du học tại Pháp từ khi còn trẻ (năm 1964). ở nước ngoài, càng đi nhiều, biết nhiều tôi càng thấy thương đất nước mình. Năm 1975 khi thấy hết chiến tranh đất nước mình thống nhất, tôi đã nghĩ ngay đến việc phải tích luỹ kinh nghiệm để sau này có dịp trở về giúp ích cho đất nước. Mà với một đất nước vừa trải qua cuộc chiến khốc liệt thì chắc chắn phải xây dựng lại nền kinh tế gần như từ ban đầu. Đang làm Phó Giám đốc Chương trình đào tạo giáo sư - Học viện sư phạm quốc gia Kinshasa (Zaire), năm 1978 tôi đã nhận lời sang làm Giám đốc nghiên cứu chiến lược của Cty Cerep thuộc Tập đoàn Caisse de Dépôtset Consignation ở Paris rồi sang làm Giám đốc phụ trách khu vực. Cho đến năm 1990 khi về thăm VN sau bao năm xa cách, tôi đang làm Phó Tổng Giám đốc Vendome (thuộc tập đoàn bảo hiểm VAP). Và quyết tâm trở về làm ăn tại VN càng nung nấu trong tôi.

Tôi hiểu điều ông tâm sự. Lâu nay chúng ta dường như quen với lối nghĩ cũ mòn - chưa đặt đúng doanh nhân vào vị trí xứng đáng của họ. Để đất nước thoát khỏi đói nghèo, chắc cần nhiều giáo sư, tiến sĩ rời khỏi “tháp ngà” dấn thân vào mặt trận kinh tế như ông Cổ Minh Đức đã làm.

Tất cả phải bắt đầu từ ý tưởng

Trước lần gặp này tôi đã nghe khá nhiều điều tốt đẹp về ông Cổ Minh Đức: là người yêu nước, có nhiều ý tưởng hay, say mê với công việc và rất chịu khó... Cũng nghe nói ông luôn là người khởi xướng những vấn đề mới. Nào là đào tạo chuyên gia tin học, đào tạo thư ký và trợ lý giám đốc từ khi việc này ở VN còn rất mới mẻ.

- ý tưởng là điều mà ông đánh giá rất cao?

Luôn luôn là những ý tưởng và những ý tưởng táo bạo thúc giục tôi. Sự sáng tạo cũng bắt đầu từ những ý tưởng - có thể là rất nhỏ ban đầu. Tôi bao giờ cũng băn khoăn: “Có thể tìm kiếm được điều gì mới?”.

- Đã có những ý tưởng gì của ông trở thành hiện thực?

ở VN tôi nhận thấy trong quá trình phát triển kinh tế - xã hội, rất cần nâng cao trình độ chuyên môn của cán bộ trong nhiều ngành kinh tế mũi nhọn. Do vậy trong quá trình công tác tại VN, tôi luôn tìm kiếm khả năng xây dựng các chương trình đào tạo cho các ngành mà ở VN chưa có hoặc chưa phát triển. Năm 1991 tôi là thành viên sáng lập Trường cao đẳng bán công Hoa Sen (TP HCM). Các nguồn tài trợ huy động được từ phía các DN Pháp và từ TP Paris (với sự ủng hộ của ông Jacques Chirac - Tổng thống Pháp - nguyên Thị trưởng TP Paris). Tôi cũng là thành viên sáng lập chương trình đào tạo cán bộ VN thuộc ngành bảo hiểm (Dự án ***ur); thành viên sáng lập Trường cao đẳng tin học Hà Nội mà nguồn tài trợ huy động được từ TP Paris và PTM CN Versailles, Bộ Ngoại giao Pháp. Rồi dự án đào tạo chuyên ngành Actuary (chuyên viên quản lý rủi ro tài chính bảo hiểm) tại Trường kinh tế TP HCM...

- Xin ông nói rõ hơn về chuyên ngành mới mẻ này ở VN?

Lần đầu tiên chuyên ngành Actuary được đào tạo tại VN và đây cũng là một ngành hoàn toàn mới ở các nước Châu á. Cả thế giới mới có 17.000 chuyên viên này và ở Pháp có 1.500 người. Với VN hệ thống ngân hàng chưa mạnh, nợ ngân hàng cũng là vấn đề nan giải, thị trường chứng khoán, trái phiếu... là những điều mới và vì thế rất cần các chuyên viên quản lý rủi ro tài chính bảo hiểm. Chúng tôi hiện đã tuyển chọn trong hàng ngàn sinh viên được 15 người cho khoá đầu tiên - đào tạo tại VN 2 năm và sau đó sang Pháp 3 năm. Hi vọng họ sẽ là những hạt nhân tốt cho nền kinh tế VN.

- Có vẻ như ông không chỉ là một doanh nhân mà còn giống như một nhà ngoại giao con thoi của Pháp và VN? Có phải vì những đóng góp tích cực trong việc thúc đẩy hợp tác Pháp - Việt mà ông được trao tặng Huân chương cao quý của Nhà nước Cộng hoà Pháp?

Bắt đầu sự nghiệp tại Pháp từ năm 1964, tôi luôn luôn chủ động thúc đẩy các mối quan hệ của tôi tại Pháp và huy động sự ủng hộ từ phía Pháp để phát triển hơn nữa mối quan hệ tốt đẹp vốn có giữa Pháp và VN bằng các dự án đầu tư cụ thể và hiệu quả. Tôi nhận thấy Pháp là một quốc gia phát triển có kinh nghiệm và chuyên môn cao trong lĩnh vực đào tạo và y tế. Do vậy tôi luôn đi sâu tìm hiểu các khả năng hợp tác với đối tác Pháp trong lĩnh vực này để thực hiện các dự án tại VN. Vì vậy, việc trao tặng Huân chương này cho tôi cũng vì những đóng góp về sự thúc đẩy hợp tác Pháp - Việt.

- Với các dự án đã làm, ông cho rằng điều gì quan trọng để thành công?

Theo tôi không phải tiền bạc là vấn đề quan trọng mà quan trọng là tìm được đối tác tốt, xây dựng dự án tốt.

- Ông có nhận xét gì về doanh nhân VN - những điều chưa được chẳng hạn?

Cái đáng lo là trong số họ nhiều người chỉ lo thu lợi (lo cái ngắn hạn) mà không nhìn thấy cái lâu dài.

Tôi có nhiều dịp ở Trung Quốc và nhận ra rằng ngoài những thế mạnh của họ như: hiệu quả sản xuất, sản phẩm đẹp, rẻ, phong phú... thì họ còn có một lợi thế mà không phải dân tộc nào cũng có. Đó là tính cộng đồng của doanh nhân người Hoa ở trong nước cũng như nước ngoài. Và họ biết cách phát huy lợi thế đó. Tôi nghĩ đội ngũ doanh nhân của mình phải học được điều ấy. Đáng mừng là Phòng Thương mại và Công nghiệp VN - cơ quan đại diện cho cộng đồng DN VN càng ngày càng mạnh lên, sẽ là nơi gắn kết và hỗ trợ lẫn nhau giữa các DN.

Năm 2000 tôi cùng với nhiều thành viên sáng lập Hiệp hội DN người VN ở nước ngoài và nguyên là Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội giai đoạn 2000 - 2001.

Và đời thường...

Tiếp xúc với ông Đức, tôi có cảm nhận rằng ông là người có cuộc sống gia đình hạnh phúc. Quả vậy khi ông trìu mến nhắc đến vợ mình - Tiến sĩ Pháp văn, cũng gốc Việt và hai cậu con trai sinh đôi 31 tuổi - một là bác sĩ phẫu thuật chỉnh hình, một là kỹ sư tài chính. Tôi nhận xét rằng gia đình ông quả thực là một mô hình tuyệt vời - công việc của người này bổ sung và làm phong phú cho người khác. Ông Đức cười và khẳng định:

Với tôi gia đình là chỗ dựa vững chắc.

- Sau những lúc bận rộn với ý tưởng, các dự án và công việc, ông thường làm gì?

Một trong những công việc yêu thích của tôi là hoạt động xã hội. Ông Đức cho rằng vấn đề chăm sóc sức khoẻ, phổ cập giáo dục cần được quan tâm và đầu tư hơn nữa nhằm tạo động lực cho các chương trình phát triển đất nước. Tại Gò Công, ông đỡ đầu Trường THPH Trương Định, là thành viên sáng lập Bệnh viện đa khoa 250 giường với nguồn tài trợ huy động từ Hiệp hội bác sĩ vùng Rhône - Alpes và các cty Pháp. Năm vừa qua ông là người khởi xướng dự án xây dựng lớp học trên biển dành cho trẻ em nghèo xã Hùng Thắng, TP Hạ Long. Sau rất nhiều công việc đã làm được, ông tâm sự: Làm được những điều này là ông nhớ và tri ân người mẹ thương yêu đã khuất của mình. Người đã cho ông cả cuộc đời và không hề chờ đợi một chút nào đền đáp của con mình. Cũng như đất mẹ VN với ông vậy...

Khi nói với tôi những lời này, đôi mắt luôn nhìn thẳng của người đàn ông lịch thiệp này thoáng mờ nước!

Thuỳ Dương