Cuối tháng 3 vừa qua, Tổ chức phi lợi nhuận Space for Humanity công bố Amanda Nguyễn sẽ du hành vào không gian trong đợt phóng tên lửa đẩy New Shepard tiếp theo của Tập đoàn hàng không vũ trụ Blue Origin.

Thông tin này được chia sẻ mạnh không chỉ trong cộng đồng người Việt ở Mỹ mà còn ở Việt Nam bởi Amanda Nguyễn (từng được đề cử giải Nobel Hòa bình năm 2019), sẽ trở thành người phụ nữ gốc Việt đầu tiên bay vào vũ trụ.

Tôi là người Việt Nam. Tôi bay vào không gian để những cô gái trẻ Việt Nam có thể nhìn thấy chính mình giữa những vì sao.

AMANDA NGUYỄN chia sẻ bằng tiếng Việt trong một đoạn video được Đại sứ quán Mỹ tại Hà Nội đăng tải.

Amanda Nguyễn đạt được ước mơ nhờ khổ luyện

Cô cũng từng làm việc tại Trung tâm Vật lý thiên văn Harvard - Smithsonian.

Lần giở những ký ức về nơi khởi nguồn của tình yêu với không gian, Amanda nói rằng sự quan tâm của cô với vũ trụ xuất phát từ Hiệu ứng toàn cảnh (Overview Effect).

"Đó là trải nghiệm mà nhiều phi hành gia có được khi lần đầu tiên du hành vào vũ trụ.

Đó là góc nhìn từ không gian rằng mọi sinh vật sống đều đang hiện diện ở trên chấm màu xanh nhạt này.

Các phi hành gia rời Trái đất với tư cách là những nhà khoa học kỹ thuật nhưng họ trở về địa cầu trong vai trò là những nhà hoạt động được thôi thúc thực hiện các công việc vì lợi ích nhân loại", nữ phi hành gia tương lai của Blue Origin nói.

Amanda Nguyễn lựa chọn đồng hành với chương trình Phi hành gia công dân của Tổ chức Space for Humanity vì sứ mệnh của tổ chức này cũng được dẫn dắt bởi Hiệu ứng toàn cảnh.

Các ứng viên cho chương trình Phi hành gia công dân trải qua tổng cộng ba vòng tuyển chọn, bắt đầu với vòng nộp hồ sơ trực tuyến trình bày về đam mê, sứ mệnh cá nhân và những hoạt động lãnh đạo, phát triển cộng đồng.

Những người được lựa chọn cần nói tiếng Anh trôi chảy, kỹ năng dẫn dắt cộng đồng, biết giao tiếp hiệu quả và hấp dẫn, tạo tác động tích cực trong cuộc sống.

Các ứng viên cũng cần là người đồng cảm, chân thật với bản thân và cởi mở cho những trải nghiệm mới. Quan trọng là họ phải có mong muốn trải nghiệm Hiệu ứng toàn cảnh và sẵn sàng gắn bó với chương trình Phi hành gia công dân.

"Space for Humanity không chỉ tìm kiếm những cá nhân có niềm đam mê với không gian mà còn tìm kiếm những người có thể tận dụng chuyến du hành này để nâng tầm công việc và cộng đồng của họ", Amanda giải thích thêm với Tuổi Trẻ về tiêu chí tuyển chọn.

Trong ba năm qua, Amanda đã tham gia khóa đào tạo phi hành gia tại Viện Khoa học hàng không quốc tế (IIAS) ở bang Florida, Mỹ.

Tại đây cô đã trải qua các bài kiểm tra lý thuyết và thực hành, chẳng hạn các bài huấn luyện với lực G, mô phỏng di chuyển ra ngoài không gian, các hệ thống sinh tồn và các thử nghiệm trong buồng giảm áp.

Trong thời gian khổ luyện, Amanda đã rất lo rằng cô sẽ trở thành người đầu tiên bất tỉnh khi tham gia thử nghiệm bay với lực G cao.

Nhưng khi bước lên tàu bay, cô mới biết rằng người có chiều cao hạn chế thì máu từ não sẽ khó dồn xuống hơn, vì vậy sẽ giảm nguy cơ ngất xỉu.

"Điều này cho thấy tôi không chỉ có đủ sức khỏe thể chất để vượt qua các bài kiểm tra mà còn cho thấy những gì tôi nghĩ là nhược điểm hóa ra lại là lợi thế", cô chia sẻ.

Time vinh danh là Người phụ nữ của năm

Cô được đề cử giải Nobel Hòa bình vào năm 2019 và được tạp chí Time vinh danh là Người phụ nữ của năm 2022.

Tất cả bắt đầu vào hơn 10 năm trước, Amanda quyết định tạm gác giấc mơ phi hành gia sau khi gặp biến cố bị cưỡng hiếp vào năm cuối tại Đại học Harvard ở bang M***achusetts.

Khi đó cô đã phát hiện sự bất công trong hệ thống pháp luật vì bộ dụng cụ điều tra hiếp dâm (rape kit) sẽ tiêu hủy sau 6 tháng nếu nạn nhân không nộp đơn xin gia hạn, dù thời hạn điều tra và xử án ở bang M***achusetts là 15 năm.

Cô ngay lập tức bắt tay vào soạn thảo và vận động cho dự luật về quyền của những người sống sót sau tấn công tình dục.

Năm 2014, Amanda sáng lập Rise (tạm dịch: Vươn lên) - một tổ chức phi lợi nhuận bảo vệ những người bị tấn công tình dục.

Năm 2016, dự luật được Quốc hội Mỹ thông qua và được tổng thống khi đó là ông Barack Obama ký thành luật vào tháng 10 cùng năm.

Theo đó, nạn nhân sẽ được lưu giữ miễn phí bằng chứng giám định pháp lý trong thời hiệu và cần được thông báo rõ ràng 60 ngày trước khi bộ dụng cụ bị hủy, cùng nhiều quyền lợi khác.

Tháng 12-2021, Rise ra mắt triển lãm "Bạn đã mặc gì?" (What were you wearing?) tại trụ sở Liên Hiệp Quốc ở New York, trưng bày 103 trang phục mà các nạn nhân đã mặc khi họ bị xâm hại.

Họ đại diện cho 1,3 tỉ nạn nhân trên toàn cầu kêu gọi Liên Hiệp Quốc thông qua nghị quyết công nhận quyền của những nạn nhân này.

Vào năm 2022, Liên Hiệp Quốc đã chính thức thông qua nghị quyết lịch sử công nhận quyền tiếp cận công lý của những người sống sót sau bạo lực tình dục.

"Việt Nam đã bỏ phiếu ủng hộ nghị quyết cho những nạn nhân bị tấn công tình dục mà tổ chức của tôi đệ trình tại Đại hội đồng Liên Hiệp Quốc.

Đó là một khoảnh khắc tuyệt vời khi tôi được chứng kiến một biểu tượng rõ ràng như vậy về sự ủng hộ của cộng đồng tại Việt Nam dành cho công việc và hành trình của tôi", Amanda bày tỏ.

Cô gái gốc Việt cũng tiết lộ dự định sẽ ra mắt cuốn hồi ký kể lại hành trình vận động thông qua dự luật tại Mỹ trong năm 2025.

"Đứng giữa ngã tư là công lý hay giấc mơ phi hành gia, tôi đã chọn công lý. Trong suốt 10 năm, tôi đã đổi lăng kính viễn vọng với ngòi bút để soạn thảo các luật bảo vệ những người sống sót sau tấn công tình dục", Amanda chia sẻ trong một video trên mạng xã hội Instagram có gần 300.000 người theo dõi.

Chúng tôi hỏi Amanda sẽ dùng từ gì để mô tả về hành trình đấu tranh suốt hơn một thập niên qua và vì sao cô quyết định trở lại với giấc mơ chinh phục vũ trụ vào thời điểm này?

"Chữa lành", Amanda đáp. "Cuộc đời tôi là một hành trình chữa lành, trong đó có cả sự tôn vinh con người của tôi trước đây, trước khi tôi bị tổn thương.

Cô gái 10 năm trước tại NASA từng ước mơ một ngày nào đó được chạm tới những vì sao. Với cơ hội này, tôi có thể tôn vinh con người mà tôi từng là trong quá khứ", cô chia sẻ.

Vượt qua những biến cố, Amanda quay trở lại giấc mơ vươn đến những vì sao nhưng lần này cô đem theo một mục tiêu lớn hơn nhiều, đó là truyền niềm cảm hứng cho cộng đồng.

"Tôi muốn đưa cộng đồng theo tôi để những cô gái Việt Nam có thể thấy chính mình giữa những vì sao.

Tôi là người đầu tiên nhưng sẽ không phải người cuối cùng", Amanda chia sẻ về niềm vinh dự khi trở thành người phụ nữ Việt Nam và Đông Nam Á đầu tiên vượt qua đường Karman - ranh giới giữa bầu khí quyển của Trái đất và vũ trụ.

Việt Nam là di sản

Những chia sẻ của Amanda Nguyễn luôn chứa đựng niềm tự hào khi nhắc tới hai tiếng Việt Nam.

Amanda trưởng thành tại Mỹ trong một gia đình có bố mẹ là những người đã rời Việt Nam sau năm 1975. Cô chỉ biết về Việt Nam qua những bộ phim Mỹ hay những câu chuyện của gia đình, dưới lăng kính của chiến tranh.

Amanda mong được hiểu nguồn cội của mẹ, hiểu về sự bình yên của đất nước và những người Việt Nam kiên cường.

Điều đó đã thôi thúc cô thực hiện hành trình lần theo con đường mà gia đình cô rời khỏi Việt Nam. Cô cũng đã về thăm quê hương Bạc Liêu và gặp gỡ họ hàng. Hành trình đó được cô mô tả là "đầy xúc động".

"Mẹ tôi có một khu vườn phủ đầy những loài cây tuyệt đẹp ở California. Khi còn nhỏ, tôi chỉ nghĩ đó chỉ là những loài cây mẹ thích. Nhưng khi ở đây, tôi nhận ra chúng có nguồn gốc từ Việt Nam.

Có rất nhiều di sản mà tôi còn chưa biết. Chiến tranh đã cướp đi những gì từ chúng ta qua nhiều thế hệ?", Amanda chia sẻ về chuyến thăm Việt Nam trên mạng xã hội hồi đầu năm 2024.

"Việt Nam với tôi là di sản. Khi nghĩ tới Việt Nam, tôi nghĩ tới những con người đã định hình nên di sản đó", cô bộc bạch.

Ở nhà chúng tôi chỉ nói tiếng Việt và đó cũng là ngôn ngữ đầu tiên của tôi. Từ ẩm thực, văn hóa cho đến những ngày lễ Tết, việc tôn vinh nguồn gốc Việt Nam luôn là nền tảng trong quá trình trưởng thành của tôi".

Amanda đã được nghe kể rất nhiều về vẻ đẹp của Việt Nam, nhưng khi tận mắt được ngắm nhìn thì quê hương còn đẹp hơn những gì mà cô tưởng tượng. Trên mạng xã hội, Amanda hào hứng giới thiệu những món lưu niệm đậm chất Việt Nam mà cô đã đem về sau một tháng thăm quê hương.

Đó là một tà áo dài trắng truyền thống, một viên ngọc trai từ vịnh Hạ Long, những sản phẩm làm từ mây tre đan, đồ sơn mài và gốm sứ.

Amanda cũng kể rằng cô luôn được nhắc nhở về truyền thống hiếu học của người Việt Nam. Giá trị văn hóa tốt đẹp đó đã chắp cánh cho cô đến với Đại học Harvard - một trong những ngôi trường danh giá bậc nhất thế giới và giờ đây sẽ đưa cô đến với không gian.

Amanda kể cha mẹ cô đã mất một thời gian dài để chấp nhận việc cô theo đuổi trở thành nhà hoạt động dân quyền và phi hành gia. "Giờ đây thì họ rất tự hào.

Tôi cũng muốn những người trẻ biết rằng giấc mơ của các bạn có giá trị và điều quan trọng nhất là bạn hạnh phúc và khỏe mạnh", cô chia sẻ.

Ăn mừng với món bánh xèo

"Tôi đã cùng cộng đồng của mình tại Mỹ ăn mừng với món bánh xèo và thực sự cảm động khi thấy phản hồi từ cộng đồng Việt Nam", cô nhớ lại.

Amanda cũng bày tỏ mong đợi được sớm quay về Việt Nam và rất hào hứng nếu có cơ hội được chia sẻ với cộng đồng về hành trình của bản thân.

"Với phụ nữ Việt Nam, tôi chỉ muốn nói rằng các bạn có thể trở thành bất cứ điều gì mà các bạn mong muốn. Giấc mơ của chúng ta có ý nghĩa, chúng ta đáng giá và có thể vượt qua mọi khó khăn", Amanda gửi gắm.

Thanh Hiền