NGHIỆP QUẢ của Steve Jobs.

Trúc Xanh Sáng thứ Hai đi làm, tôi pha ly cà-phê chưa kịp uống thì gã bạn ngồi cubicle tuốt góc kia đã ơi ới, “Bamboo …ooo!” Tôi bước qua, “Hello Mr. Reev!” Gã bạn đang ngồi trên ghế nhổm thẳng người lên, giọng sôi nổi, “Nghe tin gì chưa?” - Tin gì? Gã bạn nhăn mặt, ra cái vẻ tin to đùng vậy mà không biết. - Thì nói nghe coi. - Cái tin về công ty thầu làm iPad cho Apple đó. Công nhân gì mà là con nít 12 tuổi, lại còn bị bắt làm việc tới 16 tiếng đồng hồ, thẳng nhỏ chịu hết nổi bèn nhảy lầu tự tử. Quanh nhà máy phải giăng lưới như lưới cá để đỡ người nhảy lầu. “Anti-Suicide Net”. Thật là kinh tởm! Lưới “chống tự tử” tại xưởng Foxconn (China) Nguồn ảnh: http://svtc.org Tôi liền bỏ gã bạn ngồi đó, lật đật chạy về chỗ, mở Net lên coi. Đúng thiệt, “M*** Suicide” – Hơn 150 công nhân nhà máy Foxconn tại Vũ Hán (Wuhan) cho biết họ sẽ nhảy lầu tự sát nếu điều kiện làm việc không được cải thiện. Trong 2 ngày liền, những công nhân này đã chiếm tầng thượng của nhà máy 3 tầng và tuyên bố họ sẵn sàng tự sát tập thể. Tôi lại mò tới bên gã Reev, “Ôi, chuyện đó xưa rồi. Chuyện “Apple và Foxconn” này đã um xùm từ năm 2010 rồi.” - Vậy sao? - Lúc đó có 16 công nhân cũng đã tự sát bằng cách nhảy từ trên lầu cao xuống đất. Lúc đó Steve Jobs cũng có lên tiếng giải thích. Ông ta bảo Foxconn không phải là một nơi bóc lột sức lao động (nguyên văn “sweat shop”); ở đó có hồ bơi, thư viện, phòng tập thể dục, nhà thương, nhà hàng, rạp hát, đủ thứ hết á. … Steve còn nói 16 người tự sát so với số công nhân cả ngàn người thì vẫn còn dưới “tiêu chuẩn tự tử của Hoa Kỳ”. Tỉ lệ tính ra là còn ít so với số học sinh tự tử tại các trường trung học ở Mỹ này. I don’t care what he said! Mặt gã bạn tôi dường như rắn lại, giọng cũng đanh hơn. Gã Reev này bình thường thuộc loại hề hà. Nhiều khi nhìn gã hề hà thấy bắt ghét, lúc đó tôi và mấy gã bạn khác khều nhau, cười, bảo hắn giống con gấu chỉ biết ăn rồi ngủ. Nhưng con gấu lần này coi bộ nóng mũi. Gã nói tiếp, “Thằng nhỏ phải làm việc như con chó.” Thường ngày, chúng tôi vẫn đùa, cứ một người hỏi “How’re you?” thì người kia trả lời “Working like a dog”, rồi cười hình hịch với nhau. Nhưng hôm nay, cũng câu ấy gã theo thói quen buột miệng nói ra mà sao hai đứa như nghẹn họng. Steve hứa Apple sẽ điều tra và sẽ sửa đổi. Ông ta chắn chắn biết. Họ có người của họ ở đó làm sao không biết được chứ. Ừ nhỉ, làm sao không biết chứ khi sự việc đâu phải ngày một ngày hai mà kéo dài cả năm trời. Ba năm trôi qua mà số người đòi tự vẫn càng nhiều thêm là tại sao? Vì cộng sản thì ác, tư bản thì tham và người xài đồ thì ham đồ rẻ. Hai chúng tôi, người đứng, kẻ ngồi bỗng cùng im lặng. Đột nhiên Reev buột miệng nói, - That’s what got him. Wow, wow, nói gì đó, nói lại nghe coi. Bộ du muốn nói là Steve Jobs vì cái “chuyện nớ” nên mới bị bệnh ung thư mà chết? Well, it is what it is. Hơ, ở…ở đâu ra mà du có cái suy nghĩ lạ lùng rứa? Ta tin vậy đó. Ở trên đời này, chuyện gì mình làm thì mình lãnh hậu quả. Trời ơi, cái gã này, ngày thường rất chi “bình dân học vụ” sao hôm nay chơi một màn phi-lô ngon lành vậy? Trong khi tôi còn đang ngẩn ngơ thì một gã bạn khác, ngồi cubicle kế bên Reev, nghe tiếng ồn ào, đứng lên, ló đầu qua (gã này tên Mr. Dee, người dài thoòng như cọng đậu que). Hey, what’s going on here? Tôi làm phóng viên vỉa hè ngắn gọn kể lại cho Dee nghe. Nghe xong gã ta phóng ra 2 chữ gọn lỏn, Bad Karma. Karma – Cái chữ định mệnh của Steve Jobs. You have to trust that the dots will somehow connect in your future. You have to trust in something – your gut, destiny, life, karma, whatever. Karma – Nghiệp Hai gã bạn của tôi thật ra không hiểu nhiều lắm về chữ Nghiệp của đạo Phật đâu. Tôi cũng không. Lớn lên trong một gia đình Thiên Chúa Giáo, tôi được dạy rằng con người khi sống ở thế gian này phải lo làm lành lánh dữ để khi chết được lên thiên đàng; nếu lỡ có làm tội tí tí thì khi chết sẽ xuống luyện ngục để đền tội một thời gian, còn nếu phạm tội nhiều nhiều thì sẽ bị đày xuống hỏa ngục chịu khổ đời đời. Không có chuyện nghiệp chướng, nhân quả, hay kiếp trước, kiếp sau gì hết. Thế nhưng, tôi vẫn được nghe về nghiệp chướng, nhân quả, kiếp trước, kiếp sau,… qua sách truyện, ca dao, qua các tuồng cải lương, và qua những mẩu chuyện đời thường quanh tôi. Tôi thấy chúng từ từ đi vào trong những suy nghĩ của mình một cách thật nhẹ nhàng, thật tự nhiên. Người Mỹ dùng chữ karma với cái nghĩa “Gieo nhân nào – Lãnh quả ấy” như trong các câu ngạn ngữ “what goes around, comes around”, “you make the bed you lie in”, hay “sow the wind, reap the whirlwind” v.v… Theo đó, karmic law cũng giống như causality law nghĩa là luật nhân quả. As long as she or he to make their millions has not dragged others down, Then good luck to them in their financial renown. They have am***ed their monetary pile in an honest way, One can only respect them for that is all one can say.But if they exploit others for their financial gain, Then as targets of Karma they are destined to remain. Till their very last breath of life they do draw, Since what goes around comes around is Karma’s Law. (Francis Duggan) Nhưng với người Mỹ, karma không ảnh hưởng tới đời người đến mức như chữ nghiệp của ta, khi mà hậu quả của việc mình làm sẽ bám dai dẳng theo mình không chỉ trong kiếp này mà còn qua nhiều kiếp khác, như Thúy Kiều có muốn chết cũng không được chỉ vì “Số còn nặng nghiệp má đào – Người dầu muốn quyết trời nào đã cho”.Nhưng tôi không có thì giờ giải thích karma theo quan điểm Đông phương cho 2 gã bạn nghe. Chúng tôi phải quay về chỗ ngồi để còn lo làm việc. Cái karma của chúng tôi đơn giản lắm, nếu ngày hôm nay làm ăn không đàng hoàng thì chỉ mấy ngày sau sẽ bị khách hàng càm ràm ngay. Dù có lúc cũng làm biếng lắm chứ nhưng phải ráng cố gắng, ráng cố gắng… Câu Chánh Nghiệp cũng là quá bự. Dẫu nghề chi làm việc ngay đường. Ta đừng nên theo kẻ bất lương, Học ngón xảo để lừa đồng loại. (Huỳnh Phú Sổ) “Có thân là mang nghiệp”, câu này nghe nản thiệt nhưng mà đúng. Ghi chú và lược dịch‘M*** suicide’ protest at Apple manufacturer Foxconn factory, Malcome Moore, the Telegraph, 11/01/2012 Foxconn là công ty sản xuất hàng điện tử lớn nhất thế giới (chủ Đài Loan “Hon Hai Precision Industry Ltd.”) cho sản phẩm nổi tiếng iPhone, iPad, iPod của Apple, và cũng hợp tác với Dell HP, Microsoft, Nintendo, và Sony. Năm 2010, đã có 16 công nhân Foxconn tự tử bằng cách gieo mình từ trên lầu cao xuống đất, và 14 người đã chết. Ngày 2 tháng 1/2012, tại Foxconn Technology Park ở Vũ Hán (Wuhan), có 600 công nhân bị đổi qua dây chuyền sản xuất khác. Một số nghỉ việc nhưng khoảng 150 công nhân đã chiếm tầng lầu thượng và tuyên bố họ sẽ tự sát tập thể nếu không có sự cải thiện. Một trong những công nhân phản đối (ban GĐ) nói rằng, “Họ bắt chúng tôi làm việc mà không cho huấn luyện, còn trả công thì rẻ mạt. Đường băng chuyền chạy rất nhanh, chỉ sau một buổi sáng là tay chúng tôi bị phồng rộp và nám đen. Nhà máy thì đặc nghẹt khói. Không ai chịu nổi nữa.” Steve Jobs trả lời về vụ việc tự sát ở Foxconn 2010 , YouTube. http://www.dailytech.com/Foxconn+Installs+AntiSuicide+Nets+at+Its+Facilities/article18877.htm > Foxconn Installs Anti-Suicide Nets at Its FacilitiesJason Mick, dailytech.com, 29/06/2010 Bài diễn văn của Steven Jobs tại Stanford University có đoạn: “Tôi xin nhắc lại, các bạn không thể nhìn trước về tương lai để kết nối những dấu chấm được đâu, các bạn chỉ có thể làm điều đó khi nhìn lại quá khứ mà thôi. Vì thế, các bạn phải tin tưởng rằng những dấu chấm rồi sẽ nối kết với nhau trong tương lai. Các bạn phải đặt niềm tin vào một điều gì đó – như trực giác, định mệnh, cuộc sống, nghiệp quả, hoặc điều gì đó. Quan niệm ấy chưa bao giờ làm tôi thất vọng, và nó đã làm nên mọi sự thay đổi trong đời tôi.” Lược dịch bài thơ của Francis Duggan: Nghiệp quả Chừng nào những người làm giàu bạc triệu mà vẫn không đày đọa người khác, Thì mong sao họ may mắn trong hào quang tiền bạc. Họ đã thu được cái núi tiền một cách lương thiện, Người ta phải tỏ lời kính trọng vì người ta không thể nói gì khác hơn.   Nhưng nếu họ lợi dụng người khác để thu lợi, Thì họ sẽ trở thành cái đích nhắm của Karma. Cho đến tận hơi thở cuối cùng của cuộc đời, Bởi vì trồng hạt nào thì hái trái ấy chính là Luật Nhân Quả. What goes around. comes around: Đi sao, về vậy. You make the bed you lie in: Làm giường nào ngủ giường nấy. Sow the wind, reap the whirlwind: Gieo gió, gặt bão. Giác Mê Tâm Kệ – Quyển 4. Bài đọc thêm: Sự im lặng đáng sợ trong xưởng lắp Iphone Hãy hình dung một phần của chiếc Iphone đang làm mưa làm gió trên thế giớiđược một công nhân 13 tuổi làm việc suốt 16 giờ/ngày, và được trả thù lao là 70 xu Mỹ /giờ.     Chúng ta yêu Iphone và Ipad. Chúng ta cũng hài lòng về giá thành một chiếc Iphone và Ipad. Chúng ta cũng yêu thích với khoản lợi nhuận mà công ty Apple thu về được. Đó là lý do vì sao chúng ta không để ý nhiều tới mức giá thấp- mà Iphone và Ipad được bán ra, và khoản lợi nhuận kếch xù của Apple đạt được –chỉ có thể là do các sản phẩm này được chế tạo với chi phí nhân công rẻ mạt, bất hợp pháp nếu theo luật của Mỹ. Và thực tế là, những người sản xuất ra những chiếc Iphone và Ipad lại không những không thể mua được các thiết bị đó, mà trong nhiều trường hợp, họ còn chưa bao giờ được nhìn thấy chúng. Đó là một vấn đề phức tạp. Nhưng lại rất quan trọng. Và điều này sẽ còn quan trọng hơn nữa khi các nền kinh tế tiếp tục bện chặt vào nhau. Hãng tin NPR đã phát đi chương trình «Cuộc sống nước Mỹ » tập trung phản ánh về việc lắp ráp các sản phẩm của Apple. Chương trình này kể vềMike Daisey, người thực hiện phóng sự « Sự cùng cực và mê ly của Steve Jobs » và Nicholas Kristof của tờ New York Times có vợ người Trung Quốc. Trong phóng sự này đã nêu ra những sự thật sau: Thành phố Thâm Quyến là nơi sản xuất hầu hết sản phẩm của Apple. 30 năm trước, Thâm Quyến là một làng nhỏ ven sông. Giờ đây, thành phố này có hơn 13 triệu người, lớn hơn cả New York. Foxconn – một trong số các công ty lắp ráp Iphone và Ipad (và rất nhiều sản phẩm cho các công ty điện tử khác) có một nhà máy ở Thẩm Quyến, với nhân lực là 430.000 người. Có 20 tiệm café trong nhà máy của Foxconn ở Thẩm Quyến. Mỗi tiệm café này phục vụ 10.000 người. Mike Daisey phỏng vấn một công nhân ngoài nhà máy, cô bé mới 13 tuổi, phía trong có các bảo vệ được trang bị súng. Cô bé đánh bóng hàng ngàn chiếc Iphone mới mỗi ngày. Cô bé công nhân 13 tuổi nói rằng Foxconn còn không buồn kiểm tra tuổi tác. Trong nhà máy vẫn có thanh tra tới giám sát, nhưng Foxconn luôn biết khi nào đoàn thanh tra đến. Trước khi họ đến, công ty cho thay thế các công nhân trẻbằng những người già hơn.     Trong hai giờ đầu tiên ngoài cổng nhà máy, Daisey gặp các công nhân khác. Họ nói họ 14, 13, và cả 12 tuổi (cùng với nhóm công nhân lớn tuổi hơn). Daisey ước tính khoảng 5% số công nhân mà anh nói chuyện đều nhỏ tuổi. Daisey ước tính rằng Apple chắc hẳn phải biết điều này. Hoặc nếu như họ không biết, thì là bởi vì họ không muốn biết. Daisey tới thăm các nhà máy khác ở Thâm Quyến, giả vờ là một khách hàng tiềm năng. Anh phát hiện ra hầu hết các tầng của nhà máy chật ních người, chừng 20.000 đến 30.000 người một tầng. Các căn phòng đều im ắng: không máy móc, không nói chuyện. Trong khi chi phí nhân công rất rẻ mạt, hiển nhiên mọi thứ đều được xây dựng thủ công. Một giờ làm việc của công nhân tại đây là 60 phút – không giống như một “giờ” làm việc của người Mỹ, vốn bao gồm khoảng thời gian vào truy cập Facebook, phòng tắm, một điện thoại bàn, và một vài cuộc trò chuyện. Thời gian làm việc chính thức là 8 giờ/ngày, nhưng tiêu chuẩn luân phiên là 12 giờ. Nhìn chung, thời gian luân phiên nới rộng ra 14-16 giờ, đặc biệt là khi có các thiêt bị mới cần lắp ráp. Trong khi Daisey ở Thâm Quyến, một công nhân đã chết sau 34 giờ làm việc luân phiên. Các công nhân này đều sống trong ký túc xá. Trong một căn phòng xi-măng hẹp, Daisey đếm được 15 chiếc giường, xếp chồng lên nhau gần như chạm trần. Các liên hiệp đều bị coi là bất hợp pháp. Bất kỳ ai muốn lập liên hiệp đều bị đi tù. Daisey phỏng vấn hơn chục công nhân (cũ) đang bí mật thành lập liên minh. Một nhóm nói về việc sử dụng “hexane” – một loại hóa chất lau màn hình Iphone. Hexane bốc hơi nhanh hơn các loại hóa chất lau màn hình khác, nên chuỗi sản xuất cũng di chuyển nhan hơn. Hexane cũng là một chất gây độc thần kinh. Các bàn tay của những công nhân này đều bị run và không kiểm soát được. Một số công nhân thì không thể tiếp tục làm việc nữa vì tay của họ đã bị tàn phế vì đã phải làm những công việc tương tự hàng trăm ngàn lần trong suốt nhiều năm. Một công nhân khác đã bị nát tay vì bị máy ép nghiền tại Foxconn. Công ty này không hề lưu tâm gì tới tình trạng sức khỏe đó. Khi vết thương lành, đôi tay đó không thể làm việc nữa. Sau đó anh ta bị sai thải. Daisey đưa cho anh ta xem chiếc Ipad. Anh ta chưa từng nhìn thấy thứ nào như thế, và gọi đó là “kỳ diệu”. Vậy, hãy nhìn theo cách này. Apple đang giúp chuyển tiền từ những người tiêu dùng Mỹ và Châu Âu tới những người công nhân nghèo khổ ở Trung Quốc. Nếu không có Foxconn và các nhà máy lắp ráp này, công nhân Trung Quốc vẫn còn phải làm việc ở đồng ruộng, kiếm được 50 USD/tháng thay vì 250USD ở nhà máy. Năm 2010, công nhân của Foxconn được tăng lương lên mức 298 USD/tháng, tương đương 10 USD /ngày, hoặc chưa đầy 1USD/giờ. Với lượng tiền này, họ làm việc còn khá hơn lúc trước. Đặc biệt là với phụ nữ, họ có quá ít sự lựa chọn.    Theo Business Insider